Holi and Puran Poli: होळी हा रंग आणि उत्साहाने भरलेला एक रंगीबेरंगी सण आहे. होळीच्या दिवशी सर्वत्र वेगवेगळे पदार्थ तयार केले जातात. ‘होळी रे होळी पुरणाची पोळी…’ (पुरणपोळी) अशी एक म्हण महाराष्ट्रात आहे. होळीच्या दिवशी महाराष्ट्रातील प्रत्येक घरात पुरणपोळी बनवली जाते.पण तुम्ही कधी विचार केला आहे का की होळी (होळी 2024) मध्ये पुरणपोळी का बनवली जाते? नाही…मग आज आम्ही तुम्हाला होळीला पुरणपोळी का बनवली जाते ते सांगणार आहोत, चला तर मग जाणून घेऊया त्यामागील शास्त्र…
राज्यभरात होळीचा सण मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो. होळीच्या आगीत अनेक वाईट प्रवृत्तींचा बळी दिला जातो. दुष्ट प्रवृत्तीवर विजय साजरा करण्यासाठी प्रत्येक घराघरात पुरणपोळीचे नियोजन केले जाते. भारत हा कृषीप्रधान देश आहे. भारतात साजरे केले जाणारे सर्व सण किंवा सणांसाठी तयार केलेले सर्व खाद्यपदार्थ कृषी दिनदर्शिकेचे (इंग्रजीमध्ये कृषी दिनदर्शिका) आहेत. प्रत्येक हंगामात किंवा हंगामानुसार येणाऱ्या पिकाला प्रसाद दिला जातो.
पुरणपोळी बनवण्यामागचं कारण काय?
होळी हा सण साधारणपणे मार्च महिन्यात येतो. मार्च महिन्यात रब्बी पिकाची काढणी होते. रब्बी पिके ही नोव्हेंबर ते फेब्रुवारी दरम्यान हिवाळ्यात घेतले जाणारी पिके आहेत. कापणी फेब्रुवारी ते मार्च दरम्यान होते. गहू, हरभरा डाळ आणि गूळ ही रब्बी पिके पुरणपोळीसाठी वापरली जातात. नवीन कापणी केलेल्या पिकांचा वापर करून हे विधी अर्पण केले जाते आणि देवतेला अर्पण केले जाते. घरामध्ये कोणतीही नवीन वस्तू खरेदी केल्यानंतर ती प्रथम देवासमोर ठेवली जाते. तसेच शेतकरी आपल्या शेतात पिकवलेले अन्नही देवाला अर्पण करतात. त्यामुळे कापणी केलेल्या पिकाचा प्रसाद देवाला दाखवला जातो. नवीन पिके घेऊन शेतकरी कृतज्ञता व्यक्त करतात. त्यामुळे होळीला पुरणपोळी बनवली जाते.
होळी कधी असते?
वर्षभर लोक होळीच्या सणाची वाट पाहत असतात. काही ठिकाणी होळीच्या महिनाभर आधीपासून तयारी सुरू होते. हिंदू कॅलेंडरनुसार, होलिका दहन फाल्गुन महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या पौर्णिमेला केले जाते आणि दुसऱ्या दिवशी रंगांची होळी खेळली जाते. यावर्षी होलिका दहन 24 मार्चला होणार असून धुलीवंदन (रंगपंचमी) दुसऱ्या दिवशी 25 मार्चला होणार आहे. यंदा 100 वर्षांनंतर होळीसोबत चंद्रग्रहणाचा योगायोग झाला आहे. पंचांगानुसार, या नवीन वर्षातील पहिले चंद्रग्रहण फाल्गुन महिन्याच्या पौर्णिमेला 25 मार्च 2024 रोजी होईल. एक नाही, दोन नाही तर 100 वर्षांनंतर होळीच्या दिवशी चंद्रग्रहणाचा योगायोग झाला आहे. अशा परिस्थितीत वर्षातील पहिले ग्रहण खूप खास असणार आहे.