नवरात्र हा सण फार प्राचीन काळापासून चालत आलेला आहे. प्रारंभी तो एक कृषिविषयक लोकोत्सव होता. पावसाळ्यात पेरलेले पहिले पीक घरात आल्यावर शेतकरी हा उत्सव साजरा करीत असे. नवरात्रात घटस्थापनेच्या दिवशी घराखालच्या स्थंडिलावर नऊ धान्याची पेरणी करतात व दसऱ्याच्या दिवशी ते धान्यांचे वाढलेले अंकुर उपटून देवाला वाहतात. ही प्रथा या सणाचे कृषिविषयक स्वरूप व्यक्त करते. पुढे या सणाला धार्मिक महत्त्व प्राप्त झाले व नवरात्र भगवती देवीच्या उपासनेचा उत्सव बनला. अशा या नवरात्र महोत्सवाचे माहात्म्य आपण जाणून घेऊया.
नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी घटस्थापना केली जाते. काही लोक रात्रभर गरबा आणि आरती करून नवरात्र साजरे करतात, तर काही लोक उपवास आणि उपवास ठेवतात आणि माँ दुर्गा आणि तिच्या नऊ रूपांची पूजा करतात.
नवरात्रोत्सव साजरा करण्यामागे अनेक श्रद्धा आहेत. पौराणिक मान्यतेनुसार महिषासुर नावाचा राक्षस होता. ब्रह्माजींकडून अमर होण्याचे वरदान मिळाल्यानंतर त्याने देवांचा छळ सुरू केला. महिषासुराच्या अत्याचाराने व्यथित होऊन सर्व देव शिव, विष्णू आणि ब्रह्मदेवांकडे गेले. यानंतर तिन्ही देवतांनी आदिशक्तीचे आवाहन केले. भगवान शिव आणि विष्णू आणि इतर देवतांच्या कोपामुळे, मुखातून एक तेज प्रकट झाले, जे स्त्रीमध्ये बदलले. इतर देवतांनी त्यांना शस्त्रे दिली. यानंतर देवी दुर्गा देवतांकडून शक्ती प्राप्त झाल्यानंतर महिषासुराला आव्हान दिले. महिषासुर आणि देवी दुर्गा यांचे युद्ध सुरू झाले, जे 9 दिवस चालले. त्यानंतर दहाव्या दिवशी देवी दुर्गेने महिषासुराचा वध केला. असे मानले जाते की या 9 दिवसांमध्ये दररोज देवीची पूजा करून देवांनी तिला शक्ती दिली. तेव्हापासून नवरात्रीचा उत्सव सुरू झाला.
Navratri 2022: नवरात्रीचे नऊ रंग आणि त्याचे महत्व जाणून घ्या…
नवरात्रीची एक कथा भगवान श्री रामाशीही जोडलेली आहे. माता सीतेला रावणाच्या तावडीतून मुक्त करण्यासाठी आणि रावणावर विजय मिळवण्यासाठी श्रीरामाने दुर्गादेवीचे अनुष्ठान केले होते, असे म्हटले जाते. हा विधी सलग 9 दिवस चालला. शेवटच्या दिवशी देवीने प्रकट होऊन श्रीरामांना विजयाचा आशीर्वाद दिला. दहाव्या दिवशी श्रीरामांनी रावणाचा वध केला. अश्विन महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या प्रतिपदा तिथीपासून नवमीपर्यंत देवीची पूजा केल्यानंतर दहाव्या दिवशी भगवान श्रीरामांनी रावणाचा वध केला. तेव्हापासून दरवर्षी नवरात्रोत्सव साजरा केला जातो.
INSIDE मराठीचा व्हॉट्सअप ग्रुप जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा