लैंगिक संबंध, प्रजनन आणि शरीरातील जैविक प्रक्रियांबद्दल समाजात अनेक गैरसमज आणि अर्धवट माहिती पसरलेली असते. विशेषतः “वीर्य” या विषयावर. बऱ्याच वेळा लोकांना असा प्रश्न पडतो की, “महिलांचं आणि पुरुषांचं वीर्य एकसारखं असतं का?”, “महिलांचं वीर्य नक्की काय असतं?” या प्रश्नांची उत्तरं विज्ञानाच्या दृष्टिकोनातून समजून घेणं फार गरजेचं आहे.
या लेखात आपण पुरुष आणि महिलांच्या वीर्यातील (fluids) रचनेत, कार्यामध्ये आणि जैविक उद्दिष्टांमध्ये काय फरक आहे, हे सविस्तरपणे पाहणार आहोत.
प्रथम समजून घेऊया: ‘वीर्य’ म्हणजे काय?
वीर्य (Semen) हा पुरुषाच्या जननेंद्रियातून उत्सर्जित होणारा एक जैविक द्रव (fluid) आहे, जो मुख्यतः शुक्राणूंनी (Sperm) भरलेला असतो आणि यामध्ये इतर काही पोषक घटकही असतात. वीर्याचे मुख्य कार्य म्हणजे प्रजननासाठी महिलांच्या गर्भाशयात शुक्राणू पोहोचवणे.
पुरुषांचे वीर्य: रचना व कार्य
घटक (Composition):
1. शुक्राणू (Sperm) – गर्भधारणेसाठी आवश्यक असलेला पुरुष जननकोश.
2.सेमिनल फ्लुइड – शुक्राशय, प्रोस्टेट ग्रंथी, आणि बल्बोयूरेथ्रल ग्रंथीतून तयार होणारा पोषकद्रव्यांचा मिश्र द्रव.
3. पाणी, प्रोटीन, झिंक, फ्रुक्टोज, एन्झाइम्स – हे घटक शुक्राणूंना पोषण देतात व गर्भाशयात त्यांचे संरक्षण करतात.
कार्य (Function):
गर्भधारणेसाठी शुक्राणू स्त्रीच्या अंड्यापर्यंत पोहोचवणं.
यौनसंबंधावेळी स्त्रीच्या जननमार्गात योग्य वातावरण निर्माण करणं.
महिलांचं ‘वीर्य’: खरंतर ते काय आहे?
स्त्रियांमध्ये शुक्राणू तयार होत नाहीत, त्यामुळे ‘वीर्य’ या अर्थाने पुरुषांसारखा कोणताही द्रव बाहेर पडत नाही. मात्र यौन उत्तेजनेच्या वेळी महिलांच्या शरीरातून एक विशिष्ट स्राव बाहेर पडतो, ज्याला अनेक जण “महिलांचं वीर्य” समजतात – पण तो Vaginal Lubrication’ किंवा ‘Female Ejaculation’ असतो.
महिलांच्या लैंगिक स्रावाचे प्रकार:
1. Vaginal Lubrication (योनी स्राव):
लैंगिक उत्तेजनेच्या वेळी योनी भिजते, ही नैसर्गिक स्नेहक प्रक्रिया असते.
या स्रावात पाणी, अम्लीय घटक, प्रोटीन आणि लुब्रिकेटिंग द्रव्य असते.
2. Female Ejaculation (स्त्रीस्राव उत्सर्जन):
काही महिलांमध्ये संभोगाच्या अत्युच्च बिंदूवर (orgasm) स्कीन ग्रंथी (Skene’s gland) द्वारे एक विशिष्ट द्रव बाहेर पडतो.
यामध्ये थोड्या प्रमाणात PSA (Prostate Specific Antigen), ग्लुकोज आणि पाणी असतं.
या स्रावात शुक्राणू नसत त्यामुळे गर्भधारणेची क्षमता नसते.
पुरुष आणि महिलांच्या वीर्यासंबंधी मुख्य फरक
सामान्य गैरसमज दूर करूया:
महिलांचं वीर्य” नसतं, पण ‘स्त्री स्राव’ असतो.
स्त्रियांमधून बाहेर पडणारा स्राव फक्त लैंगिक सुखासाठी असतो, गर्भधारणेसाठी नव्हे.
पुरुषांचं वीर्य हे गर्भधारणेसाठी अत्यंत आवश्यक घटक असतो, कारण त्यातच गर्भधारणेची शक्ती असलेले शुक्राणू असतात.
पुरुष आणि महिलांच्या लैंगिक स्रावांमध्ये शारीरिक, जैविक आणि उद्देशाच्या दृष्टीने स्पष्ट फरक असतो. पुरुषांचं वीर्य हे प्रजननक्षम असून गर्भधारणेसाठी आवश्यक असतं, तर स्त्रियांकडून उत्सर्जित होणारा स्राव फक्त लैंगिक सुख व स्नेहनासाठी असतो. या दोन्ही प्रक्रियांमध्ये शरीराला लाभदायक असलेले नैसर्गिक घटक असतात आणि त्या आरोग्याच्या दृष्टीने नैसर्गिक आणि सुरक्षित आहेत.