सातारा लोकसभा मतदारसंघ हा राज्यातील महत्त्वाचा लोकसभा मतदारसंघ आहे. या जागेवर छत्रपती शिवाजी महाराजांचे तेरावे वंशज छत्रपती उदयनराजे भोसले हे भारतीय जनता पक्षाकडून निवडणूक लढवत आहेत, तर माजी मंत्री व विधानपरिषदेचे आमदार शशिकांत शिंदे हे राष्ट्रवादीचे शरद पवार पक्षाकडून उमेदवार आहेत. शरद पवार यांचे कट्टर समर्थक शिंदे आणि छत्रपती घराण्याचे उदयनराजे यांच्यातील लढतीमुळे ही जागा हॉट सीट बनली आहे.
काय आहे सातारा लोकसभेचा इतिहास?
ही जागा 1951 मध्येच अस्तित्वात आली. काँग्रेस पक्ष येथे 9 वेळा सत्तेत आहे तर राष्ट्रवादी काँग्रेस 6 वेळा सत्तेत आहे. ही जागा 1999 पासून राष्ट्रवादीकडे आहे. साताऱ्याचा इतिहासही खूप जुना आहे. छत्रपती शिवाजी आणि शाहूजींच्या वंशजांची ही राजधानी आहे. सातारा परिसर हे छत्रपती शिवरायांचे भव्य निवासस्थान होते आणि येथे शिवाजी महाराजांचा भव्य किल्ला आहे. साताऱ्यावरही छत्रपती शिवरायांच्या वंशजांचे राज्य होते. या राजवटीचा पहिला राजा प्रतापसिंह होता. 1838 मध्ये त्याला सिंहासनावरून काढून टाकण्यात आले. सन 2019 मध्ये या जागेवर मतदारांची संख्या 18,484,89 होती. यामध्ये पुरुष मतदारांची संख्या 9,451,82 तर महिला मतदारांची संख्या 9,032,90 इतकी होती.
सातारा लोकसभा मतदारसंघात विधानसभेच्या एकूण 6 जागा आहेत. या 6 जागांपैकी 4 जागांवर NDA आघाडीचे तर 2 जागांवर I.N.D.I.A.A. ते युतीचे आमदार आहेत.
- वाई जागेवरून मकरंद पाटील (राष्ट्रवादी अजित गट).
- कोरेगाव येथील महेश शिंदे (शिवसेना शिंदे).
- कराड उत्तर, बाळासाहेब पाटील (राष्ट्रवादी काँग्रेस शरद पवार)
- कराड दक्षिण, पृथ्वीराज चव्हाण (काँग्रेस)
- पाटण, शंभूराजे देसाई (शिवसेना शिंदे)
- सातारा, शिवेंद्रराजे भोसले (भाजप)
1951 पासून आतापर्यंतचे समीकरण
या लोकसभा मतदारसंघात काँग्रेसने एकूण 9 वेळा विजय मिळवला आहे. 1951 मध्ये या जागेवरून दोन खासदार निवडून आले होते. त्यात गणेश आळतेकर, व्यंकंतराव पवार यांचा समावेश होता. 1957 मध्ये भारतीय कम्युनिस्ट पक्षाचे नाना रामचंद्र पाटील या जागेवरून विजयी झाले होते, तर 1962 मध्ये काँग्रेसचे शेतकरी महादेव वीर विजयी झाले होते. काँग्रेस पक्षाचे यशवंतराव चव्हाण 1967, 1971 आणि 1977 मध्ये खासदार म्हणून निवडून आले. नंतर ते भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (U) मध्ये सामील झाले आणि 1980 मध्ये त्याच जागेवरून पुन्हा खासदार झाले. काँग्रेसचे प्रतापराव भोसले यांनी 1984,1989 आणि 1991 मध्ये येथून निवडणूक जिंकली होती.
1996 मध्ये शिवसेनेने ही जागा काबीज केली तेव्हा पक्षाचे हिंदुराव नाईक निंबाळकर विजयी झाले. 1998 मध्ये ही जागा पुन्हा काँग्रेसकडे गेली आणि अभयसिंह भोसले विजयी झाले. 1999 साली राष्ट्रवादी काँग्रेसने ही जागा जिंकली, ती आजही कायम आहे. 1999 आणि 2004 मध्ये राष्ट्रवादीचे लक्ष्मणराव पाटील तर 2009, 2014 आणि 2019 मध्ये राष्ट्रवादीचे उदयनराजे भोसले खासदार म्हणून निवडून आले. उदयनराजे भोसले यांनी ऑक्टोबर 2019 मध्ये या जागेचा राजीनामा दिला होता. 2019 मध्ये या जागेवर पुन्हा पोटनिवडणूक झाली त्यात राष्ट्रवादीचे श्रीनिवास पाटील विजयी झाले.
2019 च्या लोकसभा निवडणुकीत राष्ट्रवादीचे उदयनराजे यांनी 1,26,528 मतांच्या फरकाने ही जागा जिंकली होती. त्यांना 52.00 टक्के मतांसह 579,026 मते मिळाली. त्यांनी शिवसेनेच्या नरेंद्र पाटील यांचा पराभव केला, ज्यांना 452,498 मते (40.48%) मिळाली. 2014 च्या लोकसभा निवडणुकीतही उदयनराजे या जागेवर विजयी झाले होते. 2014 च्या लोकसभा निवडणुकीत त्यांना 53.50% मतांसह 5,22,531 मते मिळाली. 2019 मध्ये झालेल्या पोटनिवडणुकीत उदयनराजे भोसले यांना राष्ट्रवादीचे श्रीनिवास पाटील यांच्याकडून पराभव स्वीकारावा लागला होता. त्या निवडणुकीत श्रीनिवास यांना 6,36,620 तर उदयनराजे यांना 5,48,903 मते मिळाली.
राज्यात एकूण 5 टप्प्यात लोकसभा निवडणुका होत आहेत. पहिला टप्पा आणि दुसऱ्या टप्प्यातील मतदान अनुक्रमे 19 एप्रिल आणि 26 एप्रिल रोजी पार पडले. तिसऱ्या, चौथ्या आणि पाचव्या टप्प्यासाठी अनुक्रमे 7 मे, 13 मे आणि 20 मे रोजी मतदान होणार आहे. साताऱ्यात तिसऱ्या टप्प्यातील मतदान 7 मे रोजी होणार असून, 4 जून रोजी निवडणुकीचा निकाल जाहीर होणार आहे. गेल्या निवडणुकीत एनडीएने 48 पैकी 41 जागा जिंकल्या होत्या, तर यूपीएने 5 जागा जिंकल्या होत्या. 2024 च्या निवडणुकीत कोणाचा झेंडा फडकणार हे जाणून घेण्यासाठी 4 जूनपर्यंत वाट पाहावी लागणार आहे.