हस्तमैथुन आणि केस गळती यांचा काही संबंध आहे का? जाणून घ्या वैज्ञानिक दृष्टिकोन

केस गळती (Hair loss) हा एक सामान्य आणि अनेक लोकांना भेडसावणारा प्रश्न आहे. याबद्दल समाजात अनेक गैरसमज आणि लोकसमजुती प्रचलित आहेत. त्यापैकीच एक म्हणजे हस्तमैथुन (Masturbation) आणि केस गळती यांचा संबंध आहे. अनेकांना असे वाटते की वारंवार हस्तमैथुन केल्याने शरीरातील आवश्यक पोषक तत्वे कमी होतात किंवा हार्मोन्समध्ये बदल होतात, ज्यामुळे केस गळतात. पण या दाव्यात किती तथ्य आहे? वैज्ञानिक दृष्ट्या याबद्दल काय सांगितले जाते?

चला, या गैरसमजुतीमागचे वैज्ञानिक सत्य आणि तज्ज्ञांचे मत सविस्तरपणे जाणून घेऊया.

गैरसमज काय सांगतो?

लोकसमजुतीनुसार, हस्तमैथुन केल्याने शरीरातून वीर्य (Sperm) बाहेर पडते आणि वीर्यात मोठ्या प्रमाणात प्रथिने, जीवनसत्त्वे (Vitamins) आणि खनिजे (Minerals) असतात. वारंवार वीर्यस्खलन झाल्यामुळे शरीरातील या आवश्यक पोषक तत्वांची कमतरता निर्माण होते, ज्यामुळे शरीराला इतर कामांसाठी (उदा. केसांच्या वाढीसाठी) पुरेशी पोषक तत्वे मिळत नाहीत आणि परिणामी केस गळतात.

काही जणांचा असाही समज आहे की हस्तमैथुनामुळे टेस्टोस्टेरॉन (Testosterone) हार्मोन्समध्ये बदल होतात, ज्यामुळे केस गळतात.

वैज्ञानिक दृष्ट्या हे खरं की खोटं?

वैज्ञानिक दृष्ट्या, हस्तमैथुन आणि केस गळती यांचा कोणताही थेट संबंध नाही. हा एक पूर्णपणे गैरसमज आहे.

यामागील कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:

१. पोषक तत्वांचा अभाव नाही (No Nutrient Depletion):

वीर्यात प्रथिने आणि खनिजे असतात हे खरे आहे, परंतु त्याचे प्रमाण इतके कमी असते की हस्तमैथुनामुळे शरीरात पोषक तत्वांची लक्षणीय कमतरता निर्माण होत नाही.

शरीर दररोज हजारो पेशींची निर्मिती आणि दुरुस्ती करत असते. लैंगिक क्रिया हा त्यातील एक नैसर्गिक भाग आहे आणि त्यामुळे शरीरातील आवश्यक पोषक तत्वांचा साठा कमी होत नाही. तुम्ही नियमित आणि संतुलित आहार घेत असाल, तर शरीराला आवश्यक सर्व पोषक तत्वे मिळतात.

२. हार्मोनल बदल तात्पुरते (Temporary Hormonal Fluctuations):

हस्तमैथुन किंवा लैंगिक क्रियेदरम्यान टेस्टोस्टेरॉन आणि इतर हार्मोन्सच्या पातळीत तात्पुरते बदल होऊ शकतात. उदाहरणार्थ, संभोगादरम्यान किंवा त्यानंतर टेस्टोस्टेरॉनची पातळी काही प्रमाणात वाढू शकते, परंतु हे बदल तात्पुरते आणि सामान्य असतात.

केस गळतीला कारणीभूत ठरणारे हार्मोनल बदल (उदा. डायहायड्रोटेटोस्टेरॉन – DHT) हे दीर्घकाळ टिकणारे आणि आनुवंशिकतेशी संबंधित असतात, ज्यांचा हस्तमैथुनशी कोणताही संबंध नाही. हस्तमैथुनामुळे DHT पातळी वाढत नाही.

३. केस गळतीची खरी कारणे (Actual Causes of Hair Loss):

केस गळतीची मुख्य आणि खरी कारणे वैज्ञानिक दृष्ट्या सिद्ध झाली आहेत, आणि ती हस्तमैथुनशी संबंधित नाहीत:

आनुवंशिकता (Genetics): पुरुषांमध्ये केस गळतीचे सर्वात सामान्य कारण ‘अँड्रोजेनेटिक एलोपेशिया’ (Androgenetic Alopecia) किंवा ‘पुरुष पॅटर्न बाल्डनेस’ (Male Pattern Baldness) आहे, जे आनुवंशिक असते. तुमच्या कुटुंबात जर केस गळतीचा इतिहास असेल, तर तुम्हालाही ही समस्या असण्याची शक्यता जास्त असते.

हार्मोनल बदल (Hormonal Changes): DHT सारख्या हार्मोन्समुळे केसांच्या फॉलिकल्सवर (Follicles) परिणाम होतो, ज्यामुळे केस पातळ होऊन गळू लागतात. हे बदल आनुवंशिक किंवा काही वैद्यकीय स्थितींमुळे होतात, हस्तमैथुनामुळे नाहीत.

ताण (Stress): दीर्घकाळचा ताण (Chronic Stress) हा ‘टेलोजेन एफ्लुव्हियम’ (Telogen Effluvium) नावाच्या केस गळतीच्या प्रकारास कारणीभूत ठरू शकतो.

आहार आणि पोषण (Diet and Nutrition): शरीरात लोह, झिंक, बायोटिन, प्रथिने किंवा इतर जीवनसत्त्वांची कमतरता असल्यास केस गळू शकतात.

वैद्यकीय स्थिती (Medical Conditions): थायरॉईडचे आजार, ऑटोइम्यून रोग (उदा. एलोपेशिया एरियाटा), स्कॅल्प इन्फेक्शन (उदा. गजकर्ण) यांसारख्या स्थितींमुळे केस गळतात.

काही औषधे (Certain Medications): कर्करोगावरील उपचार (केमोथेरपी), उच्च रक्तदाबाची औषधे किंवा अँटीडिप्रेसंट्स यांमुळेही केस गळू शकतात.

केसांची अयोग्य निगा (Improper Hair Care): केसांना जास्त उष्णता देणे, घट्ट बांधणे किंवा कठोर रासायनिक उत्पादने वापरणे यामुळे केस कमकुवत होऊन तुटतात.

लैंगिक आरोग्य आणि शारीरिक आरोग्य यांचा संबंध:

लैंगिक आरोग्य हे तुमच्या एकूण शारीरिक आणि मानसिक आरोग्याचा भाग आहे. हस्तमैथुन ही एक नैसर्गिक आणि निरोगी लैंगिक क्रिया मानली जाते, ज्यामुळे ताण कमी होतो आणि मानसिक समाधान मिळते. त्याचा नकारात्मक परिणाम शरीरावर किंवा केसांवर होत नाही.

महत्त्वाचा सल्ला:

जर तुम्हाला केस गळतीचा अनुभव येत असेल आणि तुम्हाला त्याची चिंता वाटत असेल, तर स्वत:हून काही निष्कर्ष काढण्याऐवजी त्वचा रोग तज्ञाचा (Dermatologist) किंवा सामान्य डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. डॉक्टर तुमच्या केस गळतीचे खरे कारण शोधून काढतील आणि त्यावर योग्य उपचार सुचवतील.

हस्तमैथुन आणि केस गळती यांचा कोणताही वैज्ञानिक संबंध नाही. ही केवळ एक लोकसमजूत आहे. केस गळतीची मुख्य कारणे आनुवंशिकता, हार्मोनल असंतुलन, ताण, पोषण आणि काही वैद्यकीय स्थितींशी संबंधित आहेत. त्यामुळे, या गैरसमजुतीवर विश्वास ठेवण्याऐवजी, आपल्या आरोग्यपूर्ण जीवनशैलीकडे लक्ष द्या आणि आवश्यक असल्यास वैद्यकीय सल्ला घ्या. कोणताही आरोग्यविषयक संभ्रम असल्यास, तज्ज्ञांचे मार्गदर्शन घेणे नेहमीच योग्य ठरते.