भारताचे तांदूळ उत्पादन यंदा घटणार असून या महत्त्वाच्या पिकाच्या उत्पादनात 5 टक्क्यांपर्यंत घट होऊ शकते. त्यामागील प्रमुख कारण म्हणजे पश्चिम बंगाल, ओडिशा, झारखंड, छत्तीसगड, पूर्व उत्तर प्रदेश आणि बिहार या देशातील तांदूळ उत्पादक राज्यांमध्ये असमान पावसामुळे यंदा तांदळाच्या उत्पादकतेवर परिणाम झाला आहे. ICAR म्हणजेच राष्ट्रीय भात संशोधन संस्थेने या राज्यांतील भात शेतकऱ्यांना कमी कालावधीतील भात पिकाची लागवड करण्याचा सल्ला दिला आहे जेणेकरून खराब मान्सूनच्या प्रभावाचा सामना करता येईल आणि भाताच्या विविध जातींचे उत्पादन वाढवता येईल.
यंदा कमी पावसामुळे भात पिकाच्या पेरणीवर आणि उत्पादनाच्या वाढीवर विपरीत परिणाम दिसू लागल्याने भात उत्पादनाची चिंता वाढली आहे. याव्यतिरिक्त, एल निनो आणि प्रतिकूल हवामानामुळे आर्थिक वर्ष 2024 मध्ये जागतिक तांदूळ उत्पादनात अंदाजे 7 दशलक्ष टन कमी झाल्यामुळे जागतिक तांदळाच्या किमती वाढण्याची अपेक्षा आहे. अशाप्रकारे तांदळाचे उत्पादन कमी असल्याने देशातच नव्हे तर जागतिक बाजारपेठेतही भाव वाढण्याची शक्यता बळावली आहे.
ICAR म्हणजेच राष्ट्रीय तांदूळ संशोधन संस्थेने भात उत्पादक शेतकऱ्यांना कमी कालावधीच्या भाताच्या वाणांवर लक्ष केंद्रित करण्याचा सल्ला दिला आहे. उदाहरणार्थ, 90-110 दिवसांत तयार होणाऱ्या भात पिकाला प्राधान्य द्या, त्यामुळे उभ्या पिकाचे नुकसान झाले तरी 160-200 दिवसांत तयार होणाऱ्या भाताच्या तुलनेत या पिकाच्या उपलब्धतेपासून काही प्रमाणात दिलासा मिळू शकतो. दिवस..
ओडिशा आणि इतर पूर्वेकडील राज्यांमध्ये कमी पाऊस
कृषी मंत्रालयाच्या तिसऱ्या आगाऊ अंदाजानुसार, 2023 या आर्थिक वर्षात खरीप तांदळाचे उत्पादन 110.032 दशलक्ष टन इतके होते. पुढील दिवस भात पिकासाठी अत्यंत महत्त्वाचे असणार असून येत्या काळात चांगला पाऊस झाल्याने पाणीटंचाईची दरी भरून निघेल, असा विश्वास आयसीएआरने व्यक्त केला आहे. पाऊस चांगला झाला तर भात लावणी आणि पीक तयार करण्यात कोणताही अडथळा येणार नाही. ओडिशामध्ये कमी पावसामुळे भात लावणीला आधीच विलंब झाला आहे. त्याच वेळी, देशाच्या पूर्वेकडील अनेक तांदूळ उत्पादक राज्ये कमी पावसामुळे समस्यांना तोंड देत आहेत.
तांदळाच्या दरात आणखी वाढ होण्याची शक्यता आहे
मात्र, यापुढेही तांदळाचे भाव वाढतील, असे तज्ज्ञांचे मत आहे. तथापि, केंद्र सरकारने बिगर बासमती तांदळाच्या निर्यातीवर बंदी घातली आहे, ज्याचा भारताच्या एकूण निर्यातीपैकी 30 टक्के वाटा FY2023 मध्ये होता.