आजच्या तरुण पिढीला शिक्षण, माहिती आणि तंत्रज्ञानाचा भक्कम आधार लाभला आहे. स्मार्टफोनच्या माध्यमातून कोणतीही माहिती क्षणार्धात मिळू शकते. तरीही, लैंगिक आरोग्याबाबत अनेक गैरसमज, लज्जा आणि चुकीच्या कल्पनांमुळे कंडोमसारख्या महत्वाच्या सुरक्षिततेच्या साधनांचा वापर कमी प्रमाणात केला जातो. या लेखात आपण तरुण पिढी कंडोम वापरण्यास का नकार देते, त्याचे परिणाम काय होतात आणि यासाठी उपाय काय असू शकतो, यावर सखोल दृष्टिक्षेप टाकूया.
कंडोम न वापरण्यामागची कारणं
-
सांस्कृतिक संकोच आणि लाज
-
भारतात लैंगिक शिक्षण अजूनही संकोचाच्या पलीकडचं मानलं जातं. त्यामुळे तरुण-तरुणींना कंडोम खरेदी करताना लाज वाटते. फारतर फक्त “शादीशुदा” जोडप्यांनाच कंडोम वापरण्याचा अधिकार आहे, असा समज पसरलेला असतो.
-
-
आनंदावर परिणाम होतो, हा गैरसमज
-
अनेक तरुणांना वाटतं की कंडोममुळे लैंगिक अनुभवाचा आनंद कमी होतो. हे वैज्ञानिकदृष्ट्या चुकीचं असलं तरीही हा गैरसमज अजूनही प्रचलित आहे.
-
-
लैंगिक शिक्षणाचा अभाव
-
शाळा-कॉलेजांत योग्य ते लैंगिक शिक्षण दिलं जात नाही. त्यामुळे तरुणांना गर्भधारणा, लैंगिक रोग आणि सुरक्षित संबंध याबाबत खरी माहिती मिळत नाही.
-
-
‘मी अपवाद आहे’ अशी चुकीची भावना
-
“माझ्यासोबत असं काही होणार नाही”, ही भावना तरुणांमध्ये जास्त असते. त्यामुळे ते कोणतीही जोखीम न घेता असुरक्षित संबंध ठेवतात.
-
-
सोशल मीडिया आणि पॉर्नचा प्रभाव
-
पॉर्न फिल्म्समध्ये बहुधा कंडोम न वापरण्याचं चित्रण केलं जातं. त्यामुळे तरुणांना असं वाटतं की त्याचा वापर गरजेचा नाही.
-
जोखीम: कंडोम न वापरण्याचे परिणाम
-
अनैच्छिक गर्भधारणा
-
तरुण जोडप्यांमध्ये गर्भनिरोधक पद्धतींचा अभाव असल्यामुळे अनपेक्षित गर्भधारणा मोठी समस्या ठरते. परिणामी गर्भपात किंवा सामाजिक समस्यांचा सामना करावा लागतो.
-
-
एचआयव्ही/एड्स आणि लैंगिक रोगांचा धोका
-
कंडोम हा एकमेव गर्भनिरोधक प्रकार आहे जो गर्भधारणेबरोबरच एसटीडी आणि एचआयव्ही/एड्सपासूनही संरक्षण करतो.
-
-
मानसिक आणि भावनिक त्रास
-
अनपेक्षित परिणाम झाल्यानंतर आत्मगिल्ट, तणाव, नैराश्य अशा मानसिक समस्या उद्भवू शकतात.
-
समाधान: तरुण पिढीला जागरूक करण्याचे मार्ग
-
शाळा-कॉलेजांत प्रभावी लैंगिक शिक्षण
-
योग्य वयात योग्य पद्धतीने लैंगिक शिक्षण दिल्यास विद्यार्थ्यांमध्ये जबाबदारीची भावना निर्माण होईल.
-
-
उघडपणे संवाद साधणे
-
पालक, शिक्षक आणि आरोग्य कर्मचारी यांनी लाज न बाळगता खुल्या संवादातून योग्य माहिती देणे आवश्यक आहे.
-
-
कंडोम सहज उपलब्ध करणे
-
मेडिकल दुकानांमध्ये, कॉलेज कॅम्पस, पब्लिक टॉयलेट्स याठिकाणी कंडोम सहज आणि गोपनीयतेत मिळावेत, यासाठी प्रयत्न व्हावे.
-
-
माध्यमांद्वारे जनजागृती
-
सोशल मीडिया, सिनेमा, वेबसिरीज अशा प्रभावी माध्यमांतून कंडोम वापराचे सकारात्मक संदेश दिले जावेत.
-
उपसंहार
आजची तरुण पिढी तंत्रज्ञानात प्रगत असली तरी आरोग्याच्या बाबतीत अजूनही बरीच जागृती आवश्यक आहे. लैंगिक संबंधांबाबत माहिती असणे ही लाज किंवा अपराध नसून, ही एक सामाजिक आणि वैयक्तिक जबाबदारी आहे. कंडोमचा वापर ही एक स्मार्ट निवड आहे – फक्त गर्भनिरोधक नव्हे, तर सुरक्षा, स्वच्छता आणि जबाबदारी याचं प्रतीक!