Sexual Wellness: लैंगिक संबंध न ठेवल्यास शरीरातील ‘या’ रिलॅक्सिंग हार्मोनची कमतरता, धक्कादायक खुलासा.

आजच्या व्यस्त आणि तणावपूर्ण जीवनशैलीत प्रत्येक व्यक्तीला शारीरिक आणि मानसिक आरोग्याची काळजी घेणं आवश्यक आहे. परंतु अनेकदा लोक लैंगिक आरोग्य या विषयाकडे दुर्लक्ष करतात. ताज्या संशोधनानुसार, लैंगिक संबंध दीर्घकाळ न ठेवल्यास शरीरातील ‘ऑक्सिटोसिन’ (Oxytocin) या महत्त्वाच्या हार्मोनची निर्मिती कमी होते. हा हार्मोन तणाव कमी करण्यासाठी आणि मन शांत ठेवण्यासाठी अत्यंत आवश्यक आहे. वैज्ञानिकांनी केलेल्या अभ्यासात हे स्पष्ट झालं आहे की, नियमित लैंगिक संबंध ठेवल्यास केवळ शारीरिकच नव्हे तर मानसिक आरोग्यालाही सकारात्मक परिणाम होतो.

ऑक्सिटोसिन म्हणजे काय आणि ते का महत्त्वाचं?

ऑक्सिटोसिनला सामान्यतः ‘लव्ह हार्मोन’ किंवा ‘हॅप्पी हार्मोन’ म्हणून ओळखलं जातं. हे हार्मोन शरीरात तेव्हा वाढतं जेव्हा आपण आपल्या जोडीदारासोबत भावनिक व शारीरिक जवळीक अनुभवतो — जसे की स्पर्श, आलिंगन, चुंबन किंवा लैंगिक संबंधादरम्यान. हे हार्मोन मेंदूमधील ‘हायपोथॅलॅमस’मध्ये तयार होतं आणि तणाव कमी करून मनात आनंद निर्माण करतं. संशोधनानुसार, ऑक्सिटोसिन रक्तदाब नियंत्रणात ठेवतं, झोप सुधारतं आणि शरीरातील कॉर्टिसोल (stress hormone) कमी करतं. त्यामुळे याची कमतरता झाल्यास व्यक्ती चिडचिडा, उदास किंवा अस्वस्थ वाटू शकतो.

लैंगिक संबंध न ठेवल्याने होणारे बदल

दीर्घकाळ लैंगिक संबंध न ठेवल्यास शरीरात ऑक्सिटोसिन आणि एंडॉर्फिन्स यांचे प्रमाण घटते. हे दोन्ही हार्मोन्स शरीराला नैसर्गिकरीत्या रिलॅक्स करतात आणि मूड सुधारतात. त्यामुळे त्यांची पातळी घटल्यास तणाव, नैराश्य, निद्रानाश आणि मानसिक थकवा वाढण्याची शक्यता असते. काही अभ्यासांनुसार, लैंगिक संबंध नसल्याने हृदयाचे ठोके वाढतात, रक्तदाब वाढू शकतो आणि इम्युन सिस्टमवरही नकारात्मक परिणाम होऊ शकतो. अर्थात, हे सर्व परिणाम व्यक्तिनिहाय वेगवेगळे असतात, पण सततचा तणाव आणि लैंगिक दुरावा आरोग्यासाठी घातक ठरू शकतो.

फक्त सेक्सच नाही, जवळीक महत्त्वाची

वैज्ञानिक सांगतात की ऑक्सिटोसिन केवळ लैंगिक संबंधांमुळेच वाढत नाही; तर स्पर्श, प्रेमळ संवाद, आलिंगन आणि जोडीदारासोबत घालवलेला वेळ देखील याच्या निर्मितीला चालना देतो. त्यामुळे ज्यांना नियमित लैंगिक संबंध ठेवणे शक्य नसते, त्यांनी जोडीदारासोबत भावनिक जवळीक वाढवावी, एकत्र वेळ घालवावा, ध्यान किंवा योगाचा सराव करावा. या गोष्टी शरीरातील हार्मोनल संतुलन राखण्यास मदत करतात आणि मनातील शांतता वाढवतात.

आरोग्य तज्ञांचा सल्ला

तज्ञांच्या मते, लैंगिक जीवन हा केवळ शारीरिक गरजेचा भाग नाही, तर मानसिक आणि भावनिक आरोग्याशीही थेट संबंधित आहे. त्यामुळे या विषयाकडे लाज न बाळगता आरोग्याच्या दृष्टीने खुल्या मनाने पाहणं आवश्यक आहे. जर दीर्घकाळ तणाव, निद्रानाश किंवा मनःस्थितीतील बदल जाणवत असतील, तर डॉक्टरांचा सल्ला घेणं उचित ठरेल. योग्य संवाद, समज आणि आरोग्यपूर्ण लैंगिक जीवन यामुळे शरीरातील ‘लव्ह हार्मोन’ संतुलित राहतो आणि जीवन अधिक आनंदी बनतं.