केसगळतीचं खरं कारण हस्तमैथुन आहे? पाहा संशोधन काय सांगतं

केसगळती ही एक सामान्य समस्या आहे, ज्याबद्दल अनेक गैरसमज (Myths) प्रचलित आहेत. यापैकीच एक मोठा गैरसमज म्हणजे हस्तमैथुनामुळे केस गळतात. परंतु, वैज्ञानिक संशोधनानुसार, हस्तमैथुनाचा केसगळतीशी कोणताही थेट संबंध नाही. हा दावा पूर्णपणे चुकीचा आहे आणि त्याला कोणताही वैज्ञानिक आधार नाही.

हस्तमैथुन आणि केसगळती: गैरसमज आणि सत्य (Myth vs. Reality)

हस्तमैथुन केल्याने केस गळतात, असा गैरसमज अनेक कारणांमुळे पसरलेला आहे. यामागे काही सामान्य विचार आणि त्यांची खरी वस्तुस्थिती खालीलप्रमाणे आहे:

गैरसमज १: हस्तमैथुनामुळे टेस्टोस्टेरॉन (Testosterone) आणि DHT हार्मोनची (Dihydrotestosterone) पातळी वाढते, ज्यामुळे केस गळतात.

सत्य: टेस्टोस्टेरॉन हे एक पुरुष हार्मोन आहे, जे लैंगिक कार्यामध्ये आणि केसांच्या वाढीमध्ये भूमिका बजावते. DHT हे टेस्टोस्टेरॉनचे उप-उत्पादन आहे आणि ते केसगळतीशी संबंधित आहे (विशेषतः ‘मेल पॅटर्न बाल्डनेस’ मध्ये). परंतु, संशोधनानुसार, हस्तमैथुनामुळे टेस्टोस्टेरॉन किंवा DHT च्या पातळीत लक्षणीय वाढ होत नाही, ज्यामुळे केसगळती होते. उलट, काही अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की हस्तमैथुन न केल्याने टेस्टोस्टेरॉनची पातळी काही प्रमाणात वाढू शकते. हस्तमैथुन केल्याने हार्मोनल संतुलन बिघडत नाही.

गैरसमज २: वीर्यमध्ये (Semen) आवश्यक पोषक तत्वे (Nutrients) असतात आणि वारंवार हस्तमैथुन केल्याने या पोषक तत्वांची शरीरात कमतरता होते, ज्यामुळे केस गळतात.

सत्य: वीर्यमध्ये प्रथिने (Proteins), झिंक (Zinc) आणि जीवनसत्त्वे (Vitamins) यांसारखी काही पोषक तत्वे असतात हे खरे आहे. परंतु, हस्तमैथुनादरम्यान शरीरातून बाहेर पडणाऱ्या पोषक तत्वांचे प्रमाण खूप कमी असते आणि शरीर त्यांची नैसर्गिकरित्या भरपाई करते. त्यामुळे एकूण आरोग्यावर किंवा केसांच्या वाढीवर याचा कोणताही नकारात्मक परिणाम होत नाही. केसांच्या आरोग्यासाठी संतुलित आहार घेणे हे अधिक महत्त्वाचे आहे.

केसगळतीची खरी कारणे (Real Causes of Hair Loss)

हस्तमैथुन केसगळतीचे कारण नसले तरी, केस गळण्याची अनेक खरी कारणे आहेत. ही कारणे समजून घेणे महत्त्वाचे आहे:

अनुवांशिकता (Genetics): केसगळतीचे सर्वात सामान्य कारण म्हणजे आनुवंशिकता. जर तुमच्या कुटुंबातील सदस्यांना (आई किंवा वडिलांच्या बाजूने) टक्कल पडण्याचा किंवा केस पातळ होण्याचा इतिहास असेल, तर तुम्हालाही ही समस्या होण्याची शक्यता जास्त असते. याला ‘मेल पॅटर्न बाल्डनेस’ (पुरुष पॅटर्न टक्कल) किंवा ‘फिमेल पॅटर्न बाल्डनेस’ (महिला पॅटर्न टक्कल) असे म्हणतात.

हार्मोनल बदल (Hormonal Changes): शरीरातील हार्मोनल बदलांमुळे केस गळू शकतात. विशेषतः महिलांमध्ये, गर्भधारणा (Pregnancy), बाळंतपण (Childbirth), मासिक पाळी (Menopause) आणि थायरॉईडच्या समस्यांमुळे (Thyroid Problems) हार्मोनल असंतुलन होऊन केस गळतात.

ताण (Stress): तीव्र किंवा दीर्घकाळ टिकणारा मानसिक ताण (Mental Stress) हे देखील केसगळतीचे एक महत्त्वाचे कारण आहे. ताणामुळे ‘टेलोजेन इफ्लुविअम’ (Telogen Effluvium) नावाचा एक प्रकारचा केसगळती होऊ शकते, ज्यामध्ये जास्त केस गळतात.

पोषक तत्वांची कमतरता (Nutritional Deficiencies): शरीरात लोह (Iron), प्रथिने, व्हिटॅमिन डी (Vitamin D), व्हिटॅमिन बी १२ (Vitamin B12) आणि बायोटिन (Biotin) यांसारख्या आवश्यक पोषक तत्वांची कमतरता असल्यास केस कमकुवत होऊन गळायला लागतात.

वैद्यकीय परिस्थिती (Medical Conditions): काही वैद्यकीय स्थिती, जसे की ऑटोइम्युन रोग (Autoimmune Diseases), स्कॅल्प इन्फेक्शन्स (Scalp Infections), मधुमेह (Diabetes) आणि त्वचेचे आजार (Skin Disorders) यामुळे केस गळू शकतात.

औषधे (Medications): कर्करोगावरील उपचार (केमोथेरपी), उच्च रक्तदाबाची औषधे (Blood Pressure Medications), अँटीडिप्रेसंट्स (Antidepressants) यांसारख्या काही औषधांचे दुष्परिणाम म्हणून केस गळू शकतात.

जीवनशैली (Lifestyle Factors): अयोग्य आहार, धूम्रपान (Smoking), मद्यपान (Alcohol Consumption), अपुरी झोप (Lack of Sleep) आणि केसांची चुकीची निगा (उदा. घट्ट हेअरस्टाईल, जास्त उष्णतेचा वापर) यामुळेही केस गळतीची समस्या वाढते.

वय (Age): वाढत्या वयानुसार केस नैसर्गिकरित्या पातळ होऊ लागतात आणि गळतीचे प्रमाण वाढते.

निष्कर्ष (Conclusion)

थोडक्यात सांगायचे तर, हस्तमैथुनामुळे केस गळतात हा एक गैरसमज आहे आणि त्याला कोणताही वैज्ञानिक आधार नाही. हस्तमैथुन ही एक नैसर्गिक आणि निरोगी क्रिया आहे, ज्याचे शारीरिक किंवा मानसिक आरोग्यावर कोणतेही हानिकारक परिणाम होत नाहीत (जोपर्यंत ते अतिरेकी किंवा व्यसनाधीन होत नाही).

जर तुम्हाला केसगळतीचा अनुभव येत असेल, तर त्यामागे इतर खरी कारणे असू शकतात. अशा परिस्थितीत, योग्य निदान आणि उपचारांसाठी त्वचारोग तज्ञ (Dermatologist) किंवा ट्रायकोलॉजिस्टचा (Trichologist) सल्ला घेणे महत्त्वाचे आहे. ते तुमच्या केसांच्या आरोग्याची तपासणी करून केसगळतीचे मूळ कारण शोधून काढतील आणि त्यावर योग्य उपाययोजना सुचवतील.