Mahashivratri 2025: महाशिवरात्री विशेष: शिवपूजेचे विधी, परंपरा आणि या दिवसाचे महत्त्व जाणून घ्या!

महाशिवरात्र हा हिंदू धर्मातील एक अत्यंत पवित्र आणि श्रद्धेचा सण आहे. हा दिवस भगवान शिवाच्या उपासनेसाठी आणि भक्तीभावाने त्यांच्या पूजेच्या उद्देशाने साजरा केला जातो. महाशिवरात्र फाल्गुन महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील चतुर्दशीला येते आणि या दिवशी भगवान शिव आणि देवी पार्वतीच्या विवाहाचा पवित्र सोहळा साजरा केला जातो.

महाशिवरात्रीचे धार्मिक महत्त्व

महाशिवरात्रीला भगवान शिवाचा अत्यंत महत्त्वाचा दिवस मानला जातो. या दिवशी भक्त शिवलिंगावर दूध, पाणी, बेलाची पाने आणि विविध पूजासाहित्य अर्पण करतात. अशी मान्यता आहे की या दिवशी उपवास केल्यास आणि भगवान शिवाची भक्तीभावाने आराधना केल्यास सर्व पापांची क्षमा मिळते आणि मोक्षप्राप्ती होते.

शिवपुराणानुसार, महाशिवरात्रीच्या रात्री भगवान शिव तांडव नृत्य करतात आणि या दिवशी त्यांच्या कृपेसाठी उपासना केली जाते. तसेच, हे मानले जाते की या दिवशी भगवान शिवाने समुद्रमंथनातून निर्माण झालेल्या हलाहल विषाला आपल्या कंठात धारण केले होते, त्यामुळेच त्यांना ‘नीलकंठ’ हे नाव मिळाले.

महाशिवरात्र उत्सवाचे विधी आणि परंपरा

१. उपवास आणि जागरण:

महाशिवरात्रीच्या दिवशी अनेक भक्त उपवास धरतात आणि संपूर्ण रात्र जागरण करून भगवान शिवाची आराधना करतात. या उपवासात फळ, दूध आणि साधे अन्न ग्रहण करणे योग्य मानले जाते.

२. शिवलिंग पूजन:

शिवलिंगावर जलाभिषेक, दूध, दही, मध, तूप आणि बेलाची पाने वाहून पूजा केली जाते. विशेषतः चार प्रहरात पूजन केल्याने भक्तांना विशेष पुण्यप्राप्ती होते.

३. मंत्रजप आणि भजन:

‘ॐ नमः शिवाय’ या पवित्र मंत्राचा जप केल्याने मानसिक शांती मिळते आणि भगवान शिवाची कृपा प्राप्त होते. अनेक ठिकाणी शिव भजन, कीर्तन आणि प्रवचने आयोजित केली जातात.

४. कावड यात्रा:

काही ठिकाणी भक्त गंगाजल भरून कावड यात्रेत सहभागी होतात आणि ते पवित्र गंगाजल शिवलिंगावर अर्पण करतात. ही यात्रा अत्यंत पवित्र मानली जाते.

महाशिवरात्रीच्या आध्यात्मिक फायद्या

१. मोक्षप्राप्ती: महाशिवरात्रीच्या उपासनेने जन्म-मरणाच्या चक्रातून मुक्ती मिळते असे मानले जाते. 2. नकारात्मकतेपासून मुक्तता: या दिवशी भगवान शिवाची आराधना केल्याने सर्व प्रकारच्या संकटांपासून संरक्षण मिळते. 3. मानसिक आणि शारीरिक शुद्धता: उपवास आणि पूजा केल्याने आत्मशुद्धी होते आणि सकारात्मक ऊर्जा प्राप्त होते. 4. संपत्ती आणि सौभाग्य: भगवान शिवाची कृपा असल्यास आर्थिक समृद्धी आणि कुटुंबिक सौख्य प्राप्त होते.

महाशिवरात्र – एक जागतिक उत्सव

महाशिवरात्री हा सण भारतातच नव्हे तर संपूर्ण जगभरात मोठ्या भक्तिभावाने साजरा केला जातो. विशेषतः काशी, उज्जैन, सोमनाथ, केदारनाथ आणि अर्धनारीश्वर मंदिर यांसारख्या शिवतीर्थक्षेत्रांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर भक्तगण एकत्र येतात. नेपाळ, मॉरिशस, बांगलादेश आणि इंडोनेशिया यांसारख्या देशांमध्येही हा उत्सव मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो.

महाशिवरात्रीचे आधुनिक स्वरूप

आजच्या काळात महाशिवरात्र हा केवळ धार्मिक सण न राहता तो आत्मशुद्धी, ध्यानधारणा आणि योगाच्या माध्यमातून मानसिक आरोग्यासाठी उपयुक्त दिवस म्हणूनही ओळखला जातो. अनेक योगगुरू आणि आध्यात्मिक संस्थांनी या दिवशी विशेष ध्यान आणि साधना कार्यक्रमांचे आयोजन करणे सुरू केले आहे.