आजच्या धकाधकीच्या जीवनात अनेकजण विविध प्रकारच्या समस्यांना तोंड देत आहेत. कामाचा ताण, बदलती जीवनशैली आणि आरोग्याच्या समस्या यांचा परिणाम आपल्या लैंगिक जीवनावरही होतो. लैंगिक इच्छा कमी होणे ही एक अशी समस्या आहे, ज्यामुळे अनेक जोडप्यांना मानसिक आणि भावनिक त्रासाला सामोरे जावे लागते. अनेकदा यामागचे कारण केवळ मानसिक किंवा भावनिक नसते, तर तुमच्या शरीरातील हार्मोन्सचे असंतुलनही याला जबाबदार असू शकते.
हार्मोनल असंतुलन आणि लैंगिक इच्छा:
आपल्या शरीरातील हार्मोन्स अनेक शारीरिक क्रिया नियंत्रित करतात. लैंगिक इच्छा आणि कार्यक्षमतेसाठी टेस्टोस्टेरॉन (पुरुषांमध्ये) आणि इस्ट्रोजेन (महिलांमध्ये) हे प्रमुख हार्मोन्स महत्त्वाचे असतात. या हार्मोन्सच्या पातळीत कोणताही बदल झाल्यास लैंगिक इच्छा कमी होऊ शकते.
पुरुषांमध्ये टेस्टोस्टेरॉनची पातळी कमी होणे: वाढते वय, तणाव, लठ्ठपणा किंवा काही वैद्यकीय कारणांमुळे पुरुषांमध्ये टेस्टोस्टेरॉनची पातळी कमी होऊ शकते. यामुळे लैंगिक इच्छा कमी होणे, erection मध्ये समस्या येणे आणि थकवा जाणवणे यासारख्या समस्या उद्भवू शकतात.
महिलांमध्ये इस्ट्रोजेनची पातळी कमी होणे: मेनोपॉज (Menopause) म्हणजेच रजोनिवृत्तीनंतर महिलांमध्ये इस्ट्रोजेनची पातळी नैसर्गिकरित्या कमी होते. याशिवाय, काही वैद्यकीय उपचार, तणाव किंवा थायरॉईडच्या समस्यांमुळेही इस्ट्रोजेनची पातळी घटू शकते. यामुळे योनीमार्गात कोरडेपणा, संभोग करताना वेदना आणि लैंगिक इच्छा कमी होणे अशा समस्या येतात.
जर तुम्हालाही लैंगिक इच्छा कमी झाल्याची समस्या जाणवत असेल, तर हार्मोन्सच्या असंतुलनाची शक्यता नाकारता येत नाही. खालील 6 उपाय करून तुम्ही या समस्येवर मात करू शकता:
1. संतुलित आणि पौष्टिक आहार घ्या:
तुमच्या आहाराचा तुमच्या हार्मोनल आरोग्यावर थेट परिणाम होतो. संतुलित आणि पौष्टिक आहार घेतल्याने हार्मोन्सची पातळी योग्य राखण्यास मदत होते.
प्रथिने (Proteins): आपल्या आहारात पुरेसे प्रथिने असावेत. ते हार्मोन्सच्या निर्मितीसाठी आवश्यक असतात.
हेल्दी फॅट्स (Healthy Fats): ओमेगा-3 फॅटी ऍसिड असलेले पदार्थ (मासे, नट्स, बियाणे) हार्मोन्सच्या कार्यासाठी महत्त्वाचे आहेत.
फळे आणि भाज्या (Fruits and Vegetables): एंटीऑक्सीडेंट्स आणि आवश्यक पोषक तत्वांनी भरपूर फळे आणि भाज्या खाव्यात.
प्रक्रिया केलेले अन्न आणि जंक फूड टाळा: यांचा तुमच्या हार्मोनल आरोग्यावर नकारात्मक परिणाम होऊ शकतो.
2. नियमित व्यायाम करा:
नियमित व्यायाम करणे केवळ शारीरिक आरोग्यासाठीच नव्हे, तर हार्मोनल संतुलनासाठीही महत्त्वाचे आहे.
कार्डिओ व्यायाम (Cardio exercises): धावणे, पोहणे किंवा सायकल चालवणे यांसारख्या व्यायामांमुळे रक्ताभिसरण सुधारते आणि ऊर्जा वाढते.
स्ट्रेंथ ट्रेनिंग (Strength training): वजन उचलणे किंवा बॉडीवेट व्यायाम केल्याने टेस्टोस्टेरॉनची पातळी वाढण्यास मदत होते.
योगा आणि मेडिटेशन (Yoga and Meditation): तणाव कमी करण्यासाठी आणि मानसिक शांतता मिळवण्यासाठी योगा आणि ध्यान करणे फायदेशीर आहे, ज्यामुळे हार्मोन्सचे संतुलन सुधारते.
3. पुरेशी झोप घ्या:
झोपेच्या कमतरतेमुळे तुमच्या शरीरातील हार्मोन्सचे संतुलन बिघडू शकते. दररोज रात्री 7-8 तास शांत झोप घेणे आवश्यक आहे. झोपण्यापूर्वी मोबाईल किंवा इतर इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे वापरणे टाळा.
4. तणावाचे व्यवस्थापन करा:
दीर्घकाळ चाललेला तणाव तुमच्या हार्मोनल आरोग्यावर नकारात्मक परिणाम करतो. तणाव कमी करण्यासाठी विविध उपाय करा:
मनोरंजन आणि छंद (Hobbies and Recreation): आपल्या आवडीच्या गोष्टींमध्ये वेळ घालवा.
सामाजिक संबंध (Social Connections): मित्र आणि कुटुंबासोबत वेळ घालवा.
श्वासोच्छ्वासाचे व्यायाम (Breathing exercises): शांत आणि हळू श्वास घेण्याचे व्यायाम तणाव कमी करण्यास मदत करतात.
5. काही विशिष्ट पोषक तत्वांचा आहारात समावेश करा:
काही विशिष्ट पोषक तत्वे हार्मोन्सच्या योग्य कार्यासाठी आवश्यक असतात:
व्हिटॅमिन डी (Vitamin D): सूर्यप्रकाश आणि काही पदार्थांमधून व्हिटॅमिन डी मिळते. ते टेस्टोस्टेरॉनच्या उत्पादनासाठी महत्त्वाचे आहे.
झिंक (Zinc): नट्स, बियाणे आणि मांसामध्ये झिंक आढळते. ते टेस्टोस्टेरॉनच्या निर्मितीसाठी आवश्यक आहे.
मॅग्नेशियम (Magnesium): हिरव्या पालेभाज्या, नट्स आणि बियाण्यांमध्ये मॅग्नेशियम असते. ते तणाव कमी करण्यास आणि हार्मोन्सचे संतुलन राखण्यास मदत करते.
6. डॉक्टरांचा सल्ला घ्या:
जर तुम्हाला लैंगिक इच्छा कमी होण्याची समस्या गंभीर वाटत असेल किंवा वरील उपायांनंतरही काही फरक जाणवत नसेल, तर डॉक्टरांचा सल्ला घेणे महत्त्वाचे आहे. डॉक्टर तुमच्या हार्मोन्सची पातळी तपासण्यासाठी रक्त तपासणी करू शकतात आणि आवश्यकतेनुसार उपचार किंवा औषधे देऊ शकतात. हार्मोन रिप्लेसमेंट थेरपी (Hormone Replacement Therapy – HRT) हा काही प्रकरणांमध्ये एक पर्याय असू शकतो, पण तो नेहमी डॉक्टरांच्या देखरेखेखालीच घ्यावा.
लैंगिक इच्छा कमी होणे ही एक गुंतागुंतीची समस्या असू शकते आणि तिची अनेक कारणे असू शकतात. हार्मोनल असंतुलन हे त्यापैकी एक महत्त्वाचे कारण आहे. योग्य जीवनशैली बदल, संतुलित आहार आणि तणावाचे व्यवस्थापन करून तुम्ही तुमच्या हार्मोन्सचे संतुलन सुधारू शकता आणि लैंगिक इच्छा वाढवू शकता. मात्र, गरज वाटल्यास डॉक्टरांचा सल्ला घेणे कधीही सुरक्षित असते. आपल्या आरोग्याची काळजी घ्या आणि आनंदी व समाधानी जीवन जगा.