अनेक जोडप्यांमध्ये असं चित्र दिसून येतं की त्यांच्या नात्यात प्रेम, आदर आणि भावनिक जवळीक असते, पण शारीरिक आकर्षणाचा (Physical attraction) किंवा लैंगिक संबंधांचा अभाव असतो. ‘त्या’ संबंधात रस नसणे किंवा शरीराचं आकर्षण न वाटणे ही एक गुंतागुंतीची समस्या असू शकते, जी नात्यावर मोठा परिणाम करते. या परिस्थितीत पुढे काय करायचं, हे समजून घेण्यासाठी या समस्येची कारणं आणि त्यावरचे उपाय समजून घेणं गरजेचं आहे.
ही समस्या का निर्माण होते?
लैंगिक संबंधांत रस कमी होण्याची अनेक कारणं असू शकतात, जी शारीरिक आणि मानसिक अशा दोन्ही प्रकारची असतात:
शारीरिक कारणं:
हार्मोन्सचं असंतुलन (Hormonal Imbalance): टेस्टोस्टेरॉन (Testosterone) सारख्या लैंगिक हार्मोन्सची पातळी कमी असणे.
दीर्घकाळचे आजार (Chronic Illnesses): मधुमेह, थायरॉईड, हृदयविकार यांसारख्या आजारांमुळे लैंगिक इच्छा कमी होऊ शकते.
औषधांचे दुष्परिणाम (Medication Side Effects): अँटीडिप्रेसंट्स, रक्तदाबाची औषधं किंवा गर्भनिरोधक गोळ्या (OCPs) यांच्यामुळे लैंगिक इच्छा कमी होऊ शकते.
थकवा (Fatigue): कामाचा ताण, अपुरी झोप किंवा शारीरिक थकवा यामुळे लैंगिक संबंधात रस कमी होऊ शकतो.
रजोनिवृत्ती (Menopause) किंवा वय (Age): महिलांमध्ये रजोनिवृत्तीनंतर आणि पुरुषांमध्ये वाढत्या वयानुसार लैंगिक इच्छा नैसर्गिकरित्या कमी होऊ शकते.
मानसिक आणि भावनिक कारणं:
ताण आणि चिंता (Stress and Anxiety): वैयक्तिक, व्यावसायिक किंवा आर्थिक ताणामुळे लैंगिक संबंधांवर नकारात्मक परिणाम होतो.
नैराश्य (Depression): नैराश्यामुळे आयुष्यातील कोणत्याही गोष्टीत रस वाटत नाही, ज्यात लैंगिक संबंधांचाही समावेश असतो.
नातेसंबंधातील समस्या (Relationship Issues): जोडीदारासोबतचे वाद, संवादाचा अभाव, गैरसमज किंवा भावनिक दुरावा यामुळे शारीरिक जवळीक कमी होते.
भूतकाळातील आघात (Past Trauma): लैंगिक छळ किंवा इतर आघातजन्य अनुभवांमुळे लैंगिक संबंधांबद्दल भीती किंवा नापसंती निर्माण होऊ शकते.
शरीराच्या प्रतिमेबद्दल नकारात्मक विचार (Negative Body Image): स्वतःच्या शरीराबाबत न्यूनगंड किंवा नकारात्मक दृष्टिकोन असल्यामुळे आत्मविश्वासाचा अभाव जाणवतो, ज्यामुळे लैंगिक संबंधांतून माघार घेतली जाते.
बोरडम आणि एकसुरीपणा (Boredom and Monotony): नात्यात किंवा लैंगिक आयुष्यात नवीनता नसताना कंटाळा येऊ शकतो, ज्यामुळे रस कमी होतो.
संवादाचा अभाव (Lack of Communication): जोडीदारासोबत लैंगिक गरजा, इच्छा आणि अपेक्षांबद्दल मोकळेपणाने बोलता न येणे.
पुढे काय करायचं?
जर तुमच्या नात्यात प्रेम आहे, पण शारीरिक आकर्षण कमी झालं आहे, तर या परिस्थितीला सामोरं जाण्यासाठी काही प्रभावी पावलं उचलता येतात:
१. मोकळा संवाद साधा (Open Communication):
जोडीदाराशी बोला: सर्वात महत्त्वाचं म्हणजे आपल्या जोडीदाराशी याबद्दल मोकळेपणाने, प्रामाणिकपणे आणि शांतपणे बोला. तुमच्या भावना, चिंता आणि मनातले विचार सांगा.
एकमेकांचं ऐका: केवळ स्वतःच बोलू नका, तर जोडीदाराचं म्हणणंही शांतपणे ऐकून घ्या. त्यांच्या भावना आणि अपेक्षा समजून घेण्याचा प्रयत्न करा.
निषेध करू नका: एकमेकांवर दोषारोप करण्याऐवजी, ही समस्या सोडवण्यासाठी एकत्र प्रयत्न करण्याचं ध्येय ठेवा.
२. वैद्यकीय सल्ला घ्या (Seek Medical Advice):
शारीरिक तपासणी: जर लैंगिक इच्छा कमी होण्यामागे शारीरिक कारणं असल्याचा संशय असेल, तर डॉक्टर किंवा स्त्रीरोग तज्ञाचा सल्ला घ्या. हार्मोन्सची पातळी, औषधांचे दुष्परिणाम किंवा इतर आजारांची तपासणी करून उपचार करता येतात.
३. मानसोपचार तज्ञाची मदत घ्या (Consult a Therapist/Counselor):
व्यक्तिगत किंवा जोडप्यांसाठी थेरपी: जर कारणं मानसिक किंवा भावनिक असतील, तर मानसोपचार तज्ञाची (Therapist), सेक्सोलॉजिस्टची (Sexologist) किंवा रिलेशनशिप काउन्सेलरची (Relationship Counselor) मदत घ्या. ते तुम्हाला यावर काम करण्यास मार्गदर्शन करतील.
लैंगिक थेरपी: सेक्स थेरपी तुम्हाला तुमच्या लैंगिकतेबद्दल अधिक चांगल्या प्रकारे समजून घेण्यास, भूतकाळातील आघातांवर काम करण्यास आणि नवीन लैंगिक दृष्टिकोन विकसित करण्यास मदत करू शकते.
४. नात्यातील जवळीक वाढवा (Enhance Intimacy in Relationship):
भावनिक जवळीक: शारीरिक संबंधांचा अभाव असतानाही, भावनिक जवळीक टिकवून ठेवणे महत्त्वाचे आहे. एकत्र वेळ घालवा, एकमेकांसोबत अनुभव शेअर करा, प्रशंसा करा आणि एकमेकांना भावनिक आधार द्या.
शारीरिक जवळीक (Non-sexual Physical Intimacy): फक्त लैंगिक संबंध म्हणजे जवळीक नाही. मिठी मारणे, हात धरणे, कडलिंग (kusumgaya) करणे, मसाज करणे यांसारख्या क्रियांद्वारेही शारीरिक जवळीक अनुभवता येते. यामुळे सुरक्षितता आणि प्रेम व्यक्त होतं.
नवीन गोष्टी करून पहा: नात्यात किंवा लैंगिक आयुष्यात नवीनता आणण्याचा प्रयत्न करा. एकत्र नवीन छंद जोपासा, सहलीला जा किंवा नवीन गोष्टी एक्सप्लोर करा.
५. स्वतःची काळजी घ्या (Self-Care):
आरोग्यपूर्ण जीवनशैली: नियमित व्यायाम करा, सकस आहार घ्या आणि पुरेशी झोप घ्या. यामुळे शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य सुधारते.
ताण कमी करा: योग, ध्यान, डीप ब्रीदिंग एक्सरसाइजेस किंवा तुमच्या आवडीचे छंद जोपासून ताण कमी करण्याचा प्रयत्न करा.
स्वतःवर प्रेम करा: आत्मविश्वासासाठी स्वतःच्या शरीराचा स्वीकार करा आणि स्वतःबद्दल सकारात्मक विचार ठेवा.
६. अपेक्षांचे व्यवस्थापन करा (Manage Expectations):
वास्तववादी व्हा: प्रत्येक नात्यात लैंगिक संबंधांची पातळी वेगळी असू शकते. तुमच्या नात्यासाठी काय योग्य आहे, हे एकमेकांशी बोलून ठरवा. लैंगिक संबंधांचा अर्थ केवळ ‘पेनिट्रेटिव्ह’ संबंध नसतो, तर त्यात अनेक प्रकारची जवळीक समाविष्ट असू शकते.
प्रक्रिया समजून घ्या: ही समस्या एका रात्रीत सुटणारी नाही. यावर काम करण्यासाठी संयम आणि वेळ लागतो.
प्रेम असूनही शारीरिक आकर्षण नसणे ही एक गुंतागुंतीची समस्या असली तरी ती निराकरण करण्यापलीकडची नाही. मोकळा संवाद, वैद्यकीय आणि मानसिक आरोग्य तज्ञांचा सल्ला, नात्यातील भावनिक आणि शारीरिक जवळीक वाढवणे आणि स्वतःची काळजी घेणे या उपायांमुळे या समस्येवर मात करता येते. लक्षात ठेवा, प्रत्येक नातं वेगळं असतं आणि तुम्ही दोघे एकत्र येऊन यावर काम केल्यास तुमच्या नात्याला एक नवीन दिशा मिळू शकते. एकमेकांना समजून घेतल्याने आणि एकमेकांचा आदर केल्याने तुम्ही या आव्हानाचा सामना करू शकता.