योनी ही महिलांच्या शरीराची अत्यंत संवेदनशील आणि महत्त्वाची भाग आहे. तिची स्वच्छता आणि काळजी घेणं केवळ शारीरिक आरोग्याच्या दृष्टीने आवश्यक नाही, तर मानसिक आणि भावनिक आरोग्यासाठी सुद्धा महत्त्वाचं आहे. महिलांना त्यांच्या योनीची काळजी घेणे अत्यंत महत्त्वाचं आहे, कारण यामुळे शारीरिक संक्रमण, संसर्ग, वेदना आणि इतर समस्यांपासून संरक्षण मिळते. योग्य काळजी घेणं महिला आरोग्याच्या अनेक बाबींमध्ये मदत करतं.
योनीची काळजी घेणं हे एक अनिवार्य, नैसर्गिक आणि नियमित प्रक्रिया आहे. चला, पाहूया महिलांनी त्यासाठी काय पद्धती वापराव्यात आणि काही टिप्स.
योनीची स्वच्छता कशी करावी?
1. दैनंदिन स्वच्छतेसाठी साधे उपाय
-
गुळगुळीत आणि सौम्य साबण वापरा: महिलांनी योनीची स्वच्छता करताना गुळगुळीत आणि सौम्य साबणांचा वापर करावा. कठोर किंवा रासायनिक पदार्थ असलेले साबण, डिओडरंट्स, अॅस्ट्रिंजंट्स वापरणं टाळावं. यामुळे योनीचे नैतिक pH संतुलन बिघडू शकते.
-
पाणी हे सर्वोत्तम स्वच्छतेसाठी: साधारणपणे पाणी हे सर्वात उत्तम स्वच्छता साधन आहे. फक्त कोमट पाणी वापरून स्वच्छता ठेवता येते.
-
कापडाच्या कपड्यांपेक्षा सूती अंतर्वस्त्र वापरा: सूती वस्त्र श्वास घेण्यास मदत करते आणि पोटासाठी सुरक्षित असतात. सिंथेटिक कपडे घालणे योनीच्या भागामध्ये अधिक घाम निर्माण करू शकतात.
2. पेरिनियल क्षेत्राची देखभाल करा
-
पेरिनियम म्हणजे योनी आणि गुदद्वाराच्या दरम्यान असलेला भाग. या भागाची देखभाल करणं अत्यंत महत्त्वाचं आहे. त्यासाठी हलक्या आणि सौम्य पद्धतीने स्वच्छता करा.
-
मुलांनंतर पेरिनियमची स्वच्छता: प्रसूतीनंतर विशेष काळजी घेणं आवश्यक आहे. पेरिनियमचे स्वच्छतेसाठी पाणी आणि हलके साबण वापरा.
अवयवांची नैसर्गिक pH स्थिती जपणे
योनीचे नैसर्गिक pH स्तर 3.8 ते 4.5 च्या दरम्यान असतो. हा pH स्तर योनीला संसर्गापासून संरक्षण करतो. त्यासाठी महिलांनी खालील गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात:
1. अत्यधिक गरम पाण्यापासून बचाव करा
-
खूप उष्ण पाणी योनीसाठी हानिकारक ठरू शकते. गरम बाथ किंवा स्टीम बाथ घेतल्यास योनीच्या नैसर्गिक pH पातळीमध्ये बदल होऊ शकतो, ज्यामुळे संसर्ग होण्याचा धोका वाढतो.
2. दुरुस्ती साधनांचा वापर कमी करा
-
योनीसाठी अधिक रासायनिक क्लींझर्स किंवा डिओडरंट्स वापरणे टाळा. हे नैसर्गिक जीवाणूंची नष्ट करतात आणि संसर्ग होण्याची शक्यता वाढवतात.
सुरक्षित हस्तमैथुन आणि संभोगाच्या सल्ले
1. हस्तमैथुन करताना सुरक्षिततेची काळजी घ्या
-
महिलांनी हस्तमैथुन करतांना स्वच्छतेची काळजी घेणं आवश्यक आहे. हात आणि वस्त्र शुद्ध असावीत.
-
कोणत्याही प्रकारची वस्त्र किंवा प्लास्टिकचा वापर योनीच्या संवेदनशीलतेसाठी हानिकारक ठरू शकतो.
2. संभोग करताना योग्य पद्धती वापरा
-
सुरक्षित संभोगासाठी कंडोमचा वापर: कंडोमचा वापर योनीतील संसर्गासारख्या समस्यांपासून बचाव करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण असतो. यामुळे लैंगिक संसर्गजन्य रोग (STDs) व गर्भधारणा टाळता येऊ शकते.
-
सर्व प्रकारचे स्त्री आणि पुरुष घटक एकमेकांच्या स्वच्छतेची काळजी घेतात.
योनीत संसर्ग आणि इन्फेक्शनची लक्षणं
योनीत संसर्ग होणं, विशेषतः बॅक्टेरियल व्हॅजिनोसिस (BV), कॅन्डिडा (कांदाण), गोनोरिया, ट्राइकोमोनियासिस इत्यादी संसर्गांमुळे महिलांना अस्वस्थता होऊ शकते. याची लक्षणे खालील प्रमाणे असू शकतात:
-
योनीतून अस्वस्थता आणि गंध येणे
-
जळजळ किंवा वेदना
-
लहान सूज आणि लालसरपण
-
वेगवेगळ्या रंगाची योनीतून स्त्राव होणे
उपाय: हे लक्षणे दिसल्यास लवकरात लवकर डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. योग्य तपासणी आणि औषधांद्वारे उपचार केले जातात.
आहाराची काळजी घ्या
1. पोषण आणि हायड्रेशन
-
महिलांनी त्यांच्या आहारात भरपूर पाणी आणि पोषक तत्त्वांचा समावेश करावा. यामुळे शरीराचे नैसर्गिक सिस्टम उत्तम काम करत राहते, आणि योनीचा आरोग्य टिकवून ठेवता येतो.
-
फळे, भाज्या, लसूण, हळद, ग्रीन टी या सर्व गोष्टी महिलांच्या शारीरिक आरोग्यासाठी उपयुक्त ठरतात.
2. अल्कोहोल आणि सिगारेट टाळा
-
मद्यपान आणि धूम्रपान योनीच्या आरोग्यावर प्रतिकूल परिणाम करू शकतात. हे शरीरात जास्त अशुद्धता निर्माण करतात, आणि इन्फेक्शन होण्याची शक्यता वाढवतात.
प्रसूतीनंतर योनीची काळजी
प्रसूतीनंतर महिलांनी योनीची विशेष काळजी घेणं आवश्यक आहे. प्रसूतीनंतर योनीतील मांसपेशी थोड्या ताणलेल्या असतात आणि त्यांना वेळ लागतो पुनर्निर्मित होण्यासाठी.
1. स्वच्छता आणि हायजिन
-
प्रसूतीनंतर ६ आठवडे योनीतून रक्तस्त्राव होणे सामान्य आहे. यावेळी स्वच्छतेला अधिक महत्त्व द्यावं.
-
वापरलेल्या स्वच्छताद्रव्यांचा अधिक वापर टाळा, हलका साबण आणि पाणी वापरा.
2. डॉक्टरांचा सल्ला घ्या
-
प्रसूतीनंतर असलेल्या शारीरिक बदलांसाठी डॉक्टरांचा सल्ला घेणं महत्त्वाचं आहे. योग्य उपचार आणि रूटीन तपासणी केल्याने कधीही समस्या वाढू शकत नाही.
महिलांनी त्यांच्या योनीची योग्य काळजी घेणं आवश्यक आहे, कारण हा शरीराचा अत्यंत संवेदनशील भाग आहे. स्वच्छतेचे, आहाराचे आणि जीवनशैलीच्या योग्य सवयींचे पालन करून महिलांना त्यांच्या योनीचे आरोग्य उत्तम ठेवता येते. काही लक्षणे किंवा समस्यांमुळे अस्वस्थता जाणवली तरी त्यावर योग्य उपचार घेणं आवश्यक आहे. महिलांच्या योनीचे आरोग्य, त्यांचे सर्वांगीण शारीरिक, मानसिक आणि भावनिक स्वास्थ्य सुनिश्चित करण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचं आहे.