वैवाहिक जीवन हे परस्पर प्रेम, समजूतदारपणा आणि विश्वास या गोष्टींवर उभं असतं. पण या नात्याचा एक महत्त्वाचा घटक म्हणजे शारीरिक संबंध. अनेकदा वैयक्तिक, मानसिक, आरोग्यविषयक किंवा इतर कारणांमुळे पती-पत्नी अनेक महिने एकमेकांपासून शारीरिकदृष्ट्या दूर राहतात. मात्र यामुळे त्यांच्या नात्यावर कोणते परिणाम होतात? मानसिक आरोग्यावर काय प्रभाव पडतो? आणि वैद्यकीय दृष्टिकोनातून हे कितपत योग्य आहे? यासंदर्भात डॉक्टरांचं काय म्हणणं आहे, ते पाहूया.
शारीरिक संबंधाचा नात्यातील महत्त्व
शारीरिक संबंध हे केवळ लैंगिक गरज भागवण्यापुरते मर्यादित नसतात. ते दोन व्यक्तींमध्ये भावनिक जोड निर्माण करतात. शरीरस्पर्श, आलिंगन, चुंबन, आणि सहवासातून ऑक्सिटॉसिन (Oxytocin) नावाचं ‘लव्ह हार्मोन’ स्त्रवायला लागतं, जे परस्पर प्रेम आणि विश्वास वाढवायला मदत करतं.
जेंव्हा सहवास थांबतो…
अनेक महिन्यांपर्यंत शारीरिक संबंध न ठेवणं हे वैयक्तिक नात्यात तणाव निर्माण करू शकतं. याचे काही संभाव्य परिणाम असे आहेत:
-
भावनिक अंतर वाढणं: नियमित स्पर्शाच्या अभावामुळे जोडप्यांमध्ये हळूहळू भावनिक दुरावा निर्माण होतो.
-
संवादात मर्यादा: जेव्हा शरीराच्या पातळीवर संवाद थांबतो, तेव्हा बोलण्यातही थोडं अडथळं येऊ शकतो.
-
संशय आणि असुरक्षितता: काही वेळा अशा परिस्थितीत जोडीदारास मनात शंका उत्पन्न होऊ शकते, ज्यामुळे नातं आणखी गुंतागुंतीचं होतं.
-
मानसिक आरोग्यावरील परिणाम: दीर्घकाळ शारीरिक जवळीक न झाल्यास तणाव, नैराश्य किंवा आत्मविश्वासात घट होण्याची शक्यता असते.
डॉक्टरांचं मत काय आहे?
मानसिक आरोग्यतज्ज्ञ आणि सेक्सॉलॉजिस्ट डॉक्टरांचं म्हणणं आहे की, शारीरिक संबंध हे केवळ शारीरिक गरज नसून ते मानसिक आणि भावनिक आरोग्यासाठीही आवश्यक आहेत.
डॉ. संजीवनी देशमुख (सेक्सॉलॉजिस्ट):
“दीर्घ काळपर्यंत शारीरिक संबंध न ठेवणं हे नात्याच्या सुदृढतेसाठी घातक ठरू शकतं. हे फारसं चर्चेत नसलेलं पण खूप महत्त्वाचं मुद्दा आहे. काही वेळा वैद्यकीय कारणांनी सहवास थांबतो, पण त्या वेळी इतर भावनिक जोड टिकवणं गरजेचं असतं. संवाद, प्रेमळ वागणं, स्पर्श यांचं महत्त्व अधिक वाढतं.”
पर्याय काय असू शकतात?
जर शारीरिक संबंध शक्य नसेल, तरी जोडप्यांनी एकमेकांशी खुलं आणि प्रामाणिकपणे बोलणं गरजेचं आहे. काही पर्याय:
-
स्नेहभाव दर्शवणं: आलिंगन, चुंबन, हातात हात घेणं या गोष्टी छोट्या वाटल्या तरी फार प्रभावी ठरतात.
-
भावनिक संवाद: आपल्या भावना व्यक्त करा. जोडीदाराच्या भावनांकडे लक्ष द्या.
-
मेडिकल सल्ला घेणं: एखाद्या शारीरिक अडचणीमुळे संबंध शक्य नसेल तर डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
-
थेरपी किंवा काउन्सेलिंग: जोडप्यांमध्ये संवादाची अडचण असेल, तर तज्ज्ञांच्या मदतीने नातं सुधारता येऊ शकतं.
नातं जपायला दोघांचीही जबाबदारी
कोणतंही नातं एका व्यक्तीच्या प्रयत्नावर उभं राहत नाही. शारीरिक, मानसिक, आणि भावनिक स्तरांवर दोघांनीही समजूतदारपणा दाखवणं आवश्यक असतं. एकमेकांच्या गरजा समजून घेणं, त्यांचा आदर करणं, आणि वेळेवर संवाद साधणं — हाच दीर्घकालीन नात्याचा गाभा आहे.