देशातील अनेक भागात तापमानात झपाट्याने वाढ होत आहे. हवामान खात्याने (IMD) आधीच देशातील अनेक भागात उष्णतेच्या लाटेचा इशारा दिला आहे. अशा परिस्थितीला सामोरे जाण्यात पाणी महत्त्वाची भूमिका बजावते. जयपूरचे आयुर्वेद तज्ज्ञ डॉ.किरण गुप्ता सांगतात, हवामान गरम असताना पाण्याचे प्रमाण वाढवणे आवश्यक आहे. शरीराचे तापमान नियंत्रित ठेवण्यासाठी पाणी महत्त्वाची भूमिका बजावते, परंतु किती पाणी प्यावे हे देखील लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे कारण पाणी कमी किंवा जास्त घेणे योग्य नाही. त्यामुळे फायद्याऐवजी नुकसान होऊ शकते.
वेगवेगळ्या परिस्थितीत किती पाणी प्यावे, कमी जास्त पाणी प्यायल्याने काय समस्या उद्भवू शकतात आणि पाणी पिण्याची योग्य पद्धत कोणती? जाणून घ्या या प्रश्नांची उत्तरे…
पाणी कधी आणि किती प्यावे?
पिण्याच्या पाण्याबाबत संभ्रम असताना काही विशेष परिस्थिती आहेत, परंतु लोकांची मते आणि युक्तिवाद भिन्न आहेत. जसे- सकाळी उठल्यानंतर, जेवताना, व्यायाम केल्यानंतर.
हे तज्ज्ञ काय म्हणतात, ते समजून घ्यायला हवे. तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, सकाळी उठल्यानंतर पाणी पिणे आरोग्यासाठी फायदेशीर मानले जाते. 6 ते 8 तासांच्या झोपेनंतर शरीराला पाण्याची गरज असते. म्हणूनच सकाळी उठल्यावर तुमच्या क्षमतेनुसार 1 ते 2 ग्लास पाणी पिऊ शकते.
डॉ.किरण गुप्ता सांगतात, बहुतेक लोक जेवताना जास्त पाणी पितात. हे करणे टाळा. जर अन्न घशात अडकत असेल तर एक किंवा दोन घोट पाणी पिण्यास हरकत नाही. अन्न खाताना जास्त पाणी प्यायल्याने पचन मंदावते कारण तोंडात तयार होणारे एन्झाइम थेट पोटात जातात.
इतकंच नाही तर अनेकजण वर्कआऊटनंतर जास्त पाणी पितात. लक्षात ठेवा की या काळात जास्त पाणी पिण्याऐवजी तुम्ही 10-10 मिनिटांच्या अंतराने एक किंवा दोन घोट घेऊ शकता.
तज्ञांच्या मते, एखाद्या व्यक्तीने दररोज सरासरी 2 ते 3 लीटर पाणी प्यावे, परंतु उष्णता जास्त असताना घाम येण्यामुळे शरीरात पाण्याची कमतरता होऊ शकते. अशा परिस्थितीत तुम्ही दररोज 3 ते 4 लिटर पाणी पिऊ शकता. लक्षात ठेवा की एका श्वासात पाणी पिण्याऐवजी ते सिप करून प्या. यामुळे पचनशक्ती सुधारते.
जाणून घ्या कमी आणि जास्त पाणी पिण्याचे तोटे
जर तुम्ही कमी पाणी प्याल…: जर तुम्ही कमी प्रमाणात पाणी प्याल तर शरीरात पाणी कमी होण्याचा धोका असतो. वाढत्या वयाचा परिणाम लवकर दिसून येतो आणि शरीरातील चयापचय क्रिया बिघडते. परिणामी चरबी वाढू लागते.
गरजेपेक्षा जास्त पाणी प्यायल्यास…: काही लोकांचा असा विश्वास आहे की तुम्ही जेवढे जास्त पाणी प्याल तेवढे ते शरीरासाठी चांगले असते. तसे अजिबात नाही. जर तुम्ही गरजेपेक्षा जास्त पाणी प्यायले तर सोडियमची पातळी कमी झाल्यामुळे मेंदूला सूज येऊ शकते. किडनीला गाळण्यासाठी जास्त दाब पडू शकतो, ज्यामुळे किडनी निकामी होण्याचा धोका वाढतो. याशिवाय स्नायूंमध्ये क्रॅम्प किंवा कमकुवतपणा जाणवू शकतो.