Pregnancy Tips And Myths: संभोगानंतर पाय उंच करून ठेवलं म्हणजे गर्भधारणा होईल? हे खरे की खोटे?

गर्भधारणा ही एक नाजूक प्रक्रिया आहे, जी अनेक जैविक आणि शारीरिक घटकांवर अवलंबून असते. जे जोडपं बाळाच्या स्वागतासाठी उत्सुक असतं, त्यांना अनेक वेळा वेगवेगळे सल्ले ऐकायला मिळतात. त्यापैकीच एक सल्ला म्हणजे – ” संभोगनंतर पाय उंच करून झोपून राहिल्यास गर्भधारणेची शक्यता वाढते.” हे ऐकायला सामान्य वाटतं, पण यामागे खरंच काही वैज्ञानिक आधार आहे का? की हा केवळ एक पारंपरिक समज आहे? चला, याचा अभ्यासपूर्वक आढावा घेऊया.

या विधानामागचं मूळ कारण काय आहे?

जेव्हा संभोगानंतर वीर्य योनीमध्ये स्रवते, तेव्हा शुक्राणूंनी गर्भाशय आणि फलनलिकांकडे प्रवास करणे आवश्यक असते. अशा वेळी पाय उंच ठेवल्याने गुरुत्वाकर्षणाचा फायदा होऊन शुक्राणूंना गर्भाशयात जाण्यास मदत होते, असा लोकांचा समज आहे.

वैज्ञानिक दृष्टीकोन काय सांगतो?

1. शुक्राणूंची गती आणि क्षमता

• शुक्राणू हे अत्यंत सक्रिय असतात आणि ते स्वतःच हलण्याची क्षमता ठेवतात.

• संभोगानंतर काही मिनिटांतच ते योनीतून गर्भाशयात आणि फलनलिकांपर्यंत पोहोचू शकतात.

• वैज्ञानिक अभ्यासानुसार, काही शुक्राणू फक्त ५ मिनिटांमध्ये गर्भाशयात पोहोचतात.

2. गुरुत्वाकर्षणाचा प्रभाव किती प्रभावी आहे?

• काही डॉक्टरांचा असा विश्वास आहे की सेक्सनंतर स्त्रीने पाठीवर झोपून राहिल्यास, वीर्य अधिक काळ योनीमध्ये राहते, जे शुक्राणूंच्या गर्भाशयात जाण्याच्या प्रक्रियेला थोडीशी मदत करु शकते.

• मात्र “पाय उंच ठेवणे” हे अत्यावश्यक नाही.

डॉक्टरांचं मत काय आहे?

डॉ. रेखा सावंत (स्त्रीरोगतज्ज्ञ):

“संभोगानंतर पाय उंच ठेवण्याने गर्भधारणेची शक्यता वाढते, असा ठोस वैज्ञानिक पुरावा नाही. पण पाठीवर १५-२० मिनिटं शांत झोपून राहणं हे फायदेशीर ठरू शकतं, कारण त्यामुळे वीर्य पटकन बाहेर पडत नाही.”

डॉ. नीलम भोसले (फर्टिलिटी स्पेशालिस्ट):

“शरीराचा विशिष्ट झुकाव (pelvic tilt) दिल्यास काहीसा फायदा होऊ शकतो. पण गर्भधारणा ही केवळ त्यावरच अवलंबून नाही. ओव्हुलेशन, हार्मोन्स, शुक्राणूंची गुणवत्ता हे अधिक महत्त्वाचे घटक आहेत.“

अभ्यास काय सांगतात?

• २००९ मध्ये झालेल्या एका संशोधनात असे दिसून आले की आय.यू.आय. (IUI – Intrauterine Insemination) नंतर महिलांनी काही वेळ पाठीवर झोपून राहिल्याने गर्भधारणेची शक्यता थोडीशी वाढली.

• मात्र याच परिणामाचा थेट नैसर्गिक संभोगानंतर होणाऱ्या गर्भधारणेशी काही स्पष्ट संबंध सिद्ध झालेला नाही.

गर्भधारणेची शक्यता वाढवण्यासाठी इतर उपयुक्त सवयी

1. ओव्हुलेशन ट्रॅक करा:

   • मासिक पाळीच्या १२व्या ते १६व्या दिवसादरम्यान संबंध ठेवणं फायदेशीर.

2. नियमित सहवास ठेवा:

   • दर २-३ दिवसांनी संबंध ठेवल्यास यशस्वी गर्भधारणेची शक्यता वाढते.

3. तणावमुक्त रहा:

   • तणाव हार्मोनल असंतुलनाला कारणीभूत ठरतो.

4. संतुलित आहार घ्या:

   • फॉलिक अ‍ॅसिड, आयर्न, व्हिटॅमिन्स युक्त आहार गर्भधारणेस उपयुक्त ठरतो.

5. धूम्रपान व मद्यपान टाळा:

   • हे दोन्ही गर्भधारणेच्या प्रक्रियेस अडथळा आणू शकतात.

खरं की खोटं?

“संभोगनंतर पाय उंच करून झोपल्याने गर्भधारणेची शक्यता वाढते” – हे विधान पूर्णपणे खोटं नाही, पण ते संपूर्ण खरंही नाही.

पाठीवर काही वेळ झोपून राहणं – हे फायदेशीर ठरू शकतं.
पाय उंच ठेवणं आवश्यक आहे का? – नाही. याचा फारसा फरक पडत नाही.

गर्भधारणा ही अनेक जैविक प्रक्रियांचा एकत्रित परिणाम असते. त्यात केवळ शरीराची स्थिती हा एक छोटा घटक असतो. त्यामुळे कोणत्याही भ्रमात न पडता, योग्य मार्गदर्शन आणि वैद्यकीय सल्ला घेणं हेच योग्य ठरेल.