संभोगानंतर झोपून राहिल्याने गर्भधारणेची शक्यता वाढते का? जाणून घ्या काय सांगतो ग्रॅविटी नियम

संभोगानंतर लगेच झोपून राहिल्याने किंवा पाय वर करून ठेवल्याने गर्भधारणेची शक्यता वाढते, असा एक सामान्य समज आहे. याला गुरुत्वाकर्षणाचा नियम (Gravity Myth) असेही म्हटले जाते. पण यामागे वैज्ञानिक सत्य काय आहे आणि खरंच गुरुत्वाकर्षणाचा गर्भधारणेवर काही परिणाम होतो का, हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे.

गुरुत्वाकर्षणाचा नियम आणि गर्भधारणा: गैरसमज आणि सत्य

अनेक दशकांपासून हा समज रूढ आहे की संभोगानंतर स्त्रीने काही काळ झोपून राहिल्यास किंवा पाय वर करून ठेवल्यास शुक्राणूंना गर्भाशयाच्या दिशेने जाण्यास गुरुत्वाकर्षण मदत करते आणि यामुळे गर्भधारणा होण्याची शक्यता वाढते. यामागील विचार असा आहे की, गुरुत्वाकर्षणामुळे वीर्य योनीतून बाहेर येण्याऐवजी आतच राहते, ज्यामुळे शुक्राणूंना स्त्रीबीजापर्यंत पोहोचण्यासाठी अधिक वेळ मिळतो.

वैज्ञानिक सत्य काय सांगते?

वास्तविक पाहता, या दाव्याला कोणताही ठोस वैज्ञानिक आधार नाही. अनेक वैद्यकीय तज्ञ आणि प्रजनन क्षेत्रातील संशोधक या मताशी सहमत नाहीत. याची काही प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:

• शुक्राणूंची गती: शुक्राणू अत्यंत वेगवान आणि कार्यक्षम असतात. वीर्य योनीमध्ये सोडल्यानंतर काही मिनिटांतच (अगदी ३० मिनिटांपर्यंत) ते गर्भाशयाच्या मुखातून गर्भाशयात आणि फॅलोपियन ट्यूब्समध्ये पोहोचू शकतात. त्यांना वर जाण्यासाठी गुरुत्वाकर्षणाच्या मदतीची गरज नसते. त्यांच्यामध्ये स्वतःच गतिमान होण्याची क्षमता (motility) असते.
• गर्भाशयाच्या मुखाची रचना: गर्भाशयाच्या मुखामध्ये (cervix) एक विशेष प्रकारचा श्लेष्मा (cervical mucus) असतो, जो शुक्राणूंना पुढे जाण्यास मदत करतो आणि त्यांना योग्य दिशेने मार्गदर्शन करतो. हे श्लेष्मा शुक्राणूंसाठी एक जलाशय म्हणून काम करते, जिथे ते काही दिवस जिवंत राहू शकतात. त्यामुळे, काही वीर्य बाहेर पडले तरी, लाखो शुक्राणू आत जातात आणि पुरेसे शुक्राणू गर्भाशयाच्या आत जातात.
• शुक्राणूंची संख्या: पुरुषाच्या एका स्खलनामध्ये कोट्यवधी शुक्राणू असतात. यातील फक्त काही हजार शुक्राणू गर्भाशयाच्या मुखातून पुढे जातात आणि त्यातील एकच शुक्राणू स्त्रीबीजापर्यंत पोहोचून फलन करतो. त्यामुळे, थोडे वीर्य बाहेर पडल्याने गर्भधारणेच्या शक्यतेवर फारसा परिणाम होत नाही.

आययूआय (IUI) अभ्यासाचे उदाहरण: इनट्राउटेरिन इनसेमिनेशन (IUI) सारख्या प्रजनन उपचार पद्धतींमध्ये, शुक्राणू थेट गर्भाशयात सोडले जातात. काही अभ्यासांमध्ये असे दिसून आले आहे की, IUI नंतर लगेच उठून बसणाऱ्या स्त्रिया आणि काही मिनिटे झोपून राहणाऱ्या स्त्रिया यांच्या गर्भधारणेच्या दरात फारसा फरक आढळला नाही. किंबहुना, काही अभ्यासांनी असेही सूचित केले आहे की IUI नंतर लगेच उठल्याने यश दर किंचित वाढू शकतो, परंतु यावर अधिक संशोधनाची आवश्यकता आहे.

संभोगानंतर काय करणे योग्य आहे?

संभोगानंतर लगेच उठून उभे राहिल्याने किंवा बाथरूमध्ये गेल्याने गर्भधारणेची शक्यता कमी होते, हे देखील वैज्ञानिकदृष्ट्या सिद्ध झालेले नाही. जरी काही वीर्य गुरुत्वाकर्षणामुळे योनीतून बाहेर पडू शकते, तरीही पुरेशा संख्येने शुक्राणू गर्भाशयात प्रवेश केलेले असतात.

तथापि, अनेक प्रजनन तज्ञ संभोगानंतर १५-२० मिनिटे शांतपणे झोपून राहण्याचा सल्ला देतात, यामागे कोणताही वैज्ञानिक पुरावा नसला तरी. हा सल्ला मुख्यत्वे मानसिक समाधानासाठी आणि थोडे जास्त शुक्राणू आत राहावे या उद्देशाने दिला जातो. यामुळे काही नुकसान होत नाही.

गर्भधारणेची शक्यता वाढवण्यासाठी खऱ्या महत्त्वाच्या गोष्टी:

संभोगानंतर झोपून राहण्यापेक्षा, गर्भधारणेची शक्यता वाढवण्यासाठी काही वैज्ञानिकदृष्ट्या सिद्ध झालेल्या गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करणे अधिक महत्त्वाचे आहे:

१. मासिक पाळीचे चक्र आणि ओव्यूलेशन समजून घेणे: स्त्रीच्या मासिक पाळीतील ओव्यूलेशनचा काळ (अंडाशय स्त्रीबीज सोडतो तो काळ) हा गर्भधारणेसाठी सर्वात महत्त्वाचा असतो. ओव्यूलेशनच्या २-३ दिवस आधी आणि ओव्यूलेशनच्या दिवशी लैंगिक संबंध ठेवल्यास गर्भधारणेची शक्यता सर्वाधिक असते. ओव्यूलेशन ट्रॅकर किट किंवा बॉडी बेसल टेम्परेचर (BBT) चार्टिंग वापरून ओव्यूलेशनचा काळ ओळखता येतो.

२. नियमित लैंगिक संबंध: ओव्यूलेशनच्या काळात नियमितपणे (दिवसाआड किंवा दररोज) लैंगिक संबंध ठेवल्यास शुक्राणूंची उपलब्धता कायम राहते.

३. निरोगी जीवनशैली:

संतुलित आहार: पौष्टिक आणि संतुलित आहार घेणे स्त्री आणि पुरुष दोघांसाठीही महत्त्वाचे आहे.

नियमित व्यायाम: शारीरिकदृष्ट्या सक्रिय राहणे फायदेशीर ठरते.

तणाव व्यवस्थापन: तणावामुळे हार्मोनल संतुलन बिघडू शकते, त्यामुळे तणाव कमी करण्याचे प्रयत्न करा.

धूम्रपान आणि मद्यपान टाळणे: या सवयी प्रजनन क्षमतेवर नकारात्मक परिणाम करतात.

पुरेसे वजन राखणे: जास्त वजन किंवा कमी वजन दोन्ही प्रजनन क्षमतेवर परिणाम करू शकतात.

४. पुरुषांचे आरोग्य: चांगल्या शुक्राणूंची गुणवत्ता आणि संख्या गर्भधारणेसाठी आवश्यक आहे. त्यामुळे पुरुषांनीही निरोगी जीवनशैली राखणे महत्त्वाचे आहे.

संभोगानंतर झोपून राहिल्याने किंवा पाय वर करून ठेवल्याने गर्भधारणेची शक्यता लक्षणीयरीत्या वाढते, हा एक गैरसमज आहे. शुक्राणू नैसर्गिकरित्या आणि अत्यंत कार्यक्षमतेने स्त्रीबीजापर्यंत पोहोचतात. गर्भधारणेसाठी सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे योग्य वेळेत लैंगिक संबंध ठेवणे आणि दोघांनीही निरोगी जीवनशैली राखणे होय.

याबद्दल तुम्हाला आणखी काही प्रश्न आहेत का?