भारतीय समाजात लैंगिक संबंधाबद्दल उघडपणे बोलणं अजूनही कमीच आहे. विवाहपूर्व, विवाहोत्तर किंवा दीर्घ काळ ब्रह्मचर्य पाळणाऱ्या व्यक्तींना असा प्रश्न हमखास पडतो – “जर मी लैंगिक संबंध ठेवले नाहीत, तर माझ्या शरीरावर किंवा मनावर काही परिणाम होईल का?”
या प्रश्नाची उत्तरं विज्ञानाच्या आधारावर शोधली तर काही बाबी आश्चर्यचकित करणाऱ्या असतात. लैंगिक संबंध म्हणजे केवळ शारीरिक क्रिया नाही, तर त्याचा आरोग्याशीही नातं आहे. पण त्याच वेळी, सेक्स न झाल्याने काही बाबतीत घातक परिणाम होत नाहीत – तर काही बाबतीत नकारात्मक बदल जाणवू शकतात.
चला तर मग, यावर सविस्तर नजर टाकूया…
लैंगिक संबंध न झाल्यास शरीरावर काय परिणाम होतो?
१. हार्मोनल असंतुलन
लैंगिक संबंध केल्याने शरीरात ऑक्सिटॉसिन, डोपामिन आणि एंडॉर्फिन हे आनंददायी हार्मोन्स निर्माण होतात. दीर्घकाळ याचा अभाव असल्यास मानसिक तणाव, चिडचिडेपणा किंवा नैराश्य येऊ शकतं.
२. रोगप्रतिकारक शक्ती थोडी कमी होऊ शकते
संशोधनानुसार, नियमित लैंगिक संबंध ठेवणाऱ्यांची रोगप्रतिकारक शक्ती (immunity) थोडी जास्त असते. म्हणजेच, लैंगिक संबंध हा एक नैसर्गिक “इम्युनिटी बूस्टर” ठरू शकतो. पण लक्षात ठेवा, याचा अर्थ असा नाही की सेक्स नसेल तर तुमचं शरीर कमजोर होईलच!
३. पुरुषांमध्ये प्रोस्टेट आरोग्यावर परिणाम
काही संशोधन सूचित करतात की नियमित स्खलनामुळे (ejaculation) प्रोस्टेट ग्रंथीचं आरोग्य राखलं जातं. दीर्घ काळ लैंगिक निष्क्रियता असल्यास प्रोस्टेटमध्ये सूज, जळजळ किंवा अस्वस्थता जाणवू शकते. पण यावर अनेक वैकल्पिक उपायही उपलब्ध आहेत.
४. महिलांमध्ये योनीमार्ग कोरडेपणा
दीर्घकाळ लैंगिक संबंध न झाल्यास, विशेषतः मेनोपॉजनंतर, योनीमार्ग कोरडा होण्याची शक्यता वाढते. त्यामुळे भविष्यात संबंध ठेवताना वेदना होऊ शकतात.
मानसिक आरोग्यावर परिणाम? होय, पण अटींसह!
१. तणाव आणि नैराश्य
लैंगिक समाधान हे मानसिक शांततेसाठीही आवश्यक मानलं जातं. संबंध न झाल्यास काही लोकांमध्ये अस्वस्थता, निराशा, एकटेपणा जाणवतो – पण हे सर्वांमध्ये होत नाही.
२. आत्मविश्वासात घट
काही व्यक्तींना वाटतं की त्यांचं आकर्षण कमी झालंय, म्हणून कोणीही त्यांच्याकडे आकर्षित होत नाही. दीर्घ लैंगिक निष्क्रियतेमुळे आत्ममूल्यांकनावर (self-esteem) परिणाम होऊ शकतो.
३. स्पर्शाची आणि जवळिकीची गरज
आपण एक सामाजिक प्राणी आहोत. लैंगिक संबंधशिवायही स्पर्श, मिठी, किस अशा गोष्टी मनाला आधार देतात. पण लैंगिक जवळीक नसेल, तर काही लोकांना हा “भावनिक स्पर्श” हरवल्यासारखा वाटतो.
लैंगिक संबंध नसल्यानं आरोग्य बिघडतं का?
नाही! – जर व्यक्ती समाधानी आहे, इतर मार्गांनी आपले ताणतणाव नियंत्रित करत आहे (जसे की ध्यान, व्यायाम, मैत्री, छंद), तर लैंगिक संबंध नसल्यानं शरीराला घातक परिणाम होत नाहीत.
पण – जर तुमची सेक्ससाठी नैसर्गिक इच्छा आहे आणि तुम्ही ती दाबत आहात, किंवा तुम्हाला मिळणाऱ्या जवळिकेपासून तुम्ही सतत वंचित राहात आहात, तर मात्र त्याचे नकारात्मक मानसिक-शारीरिक परिणाम दिसू शकतात.
लैंगिक संबंधाशिवायही आरोग्य राखण्यासाठी हे उपाय उपयुक्त ठरू शकतात:
स्वतःशी संवाद ठेवा – तुम्ही लैंगिक संबंधबाबत कोणत्या भावनांमध्ये आहात ते ओळखा. दबावाखाली राहू नका.
स्व-मिळन (Masturbation) – ही एक नैसर्गिक आणि सुरक्षित पद्धत आहे, जी शरीरात हार्मोनल समतोल राखण्यास मदत करते.
फिजिकल अ‍ॅक्टिव्हिटी वाढवा – व्यायाम, योग, डान्स यामुळेही ‘फील-गुड’ हार्मोन्स तयार होतात.
सर्जनशील छंद जोपासा – संगीत, लेखन, कला यामुळे मनातली एकाग्रता वाढते आणि भावनिक समाधान मिळतं.
स्पर्श, प्रेम, संवाद – जर पार्टनर नसेल, तरीही मित्रांमध्ये मोकळेपणा, कुटुंबातील जवळीक ही देखील ‘इमोशनल सेक्सुअलिटी’चाच एक भाग आहे.
लैंगिक संबंध न झाल्याने काही शारीरिक आणि मानसिक बदल होऊ शकतात, पण ते घातक असतातच असं नाही.
प्रत्येक व्यक्तीची गरज, शरीर आणि भावना वेगळी असते. कोणीतरी दर आठवड्याला सेक्स करतो आणि समाधानी नाही, तर कोणीतरी वर्षभर नाही केलं तरी शांत आणि समतोल असतो. हा फरक लक्षात घेणं महत्त्वाचं आहे.