सतत जांभया येणं म्हणजे कंटाळा नाही, ‘या’ आजाराचं लक्षण असू शकतं!

आपण अनेकदा एखाद्याला सतत जांभया घेताना पाहतो आणि लगेच निष्कर्ष काढतो — “कंटाळलाय बहुतेक!” मात्र, वैद्यकीय दृष्टिकोनातून पाहिल्यास सतत जांभया येणं हे फक्त कंटाळा, झोप न येणं किंवा थकवा याचं लक्षण नसून, ते काही गंभीर आरोग्यविषयक समस्यांचंही संकेत असू शकतं.

जास्त जांभया येणं म्हणजे काय?

सामान्य परिस्थितीत, दिवसात ५–१० वेळा जांभई येणं नैसर्गिक आहे. पण एखाद्या व्यक्तीला दर तासाला अनेक वेळा जांभई येत असेल, तर ते नक्कीच चिंतेचं कारण ठरू शकतं.

सतत जांभया येण्यामागची संभाव्य कारणं:

१. स्लीप अ‍ॅपनिया (Sleep Apnea)

रात्री नीट झोप न लागल्याने दिवसभर सतत थकवा जाणवतो आणि शरीर जांभया देऊन ऊर्जा पुन्हा मिळवण्याचा प्रयत्न करतं. स्लीप अ‍ॅपनियामध्ये झोपेत श्वास अडखळतो, ज्यामुळे झोप खंडित होते.

२. झोपेची कमतरता (Sleep Deprivation)

उशीरा झोपणं, कामाच्या ताणामुळे झोप न होणं यामुळे शरीर सतत विश्रांतीच्या शोधात राहतं, आणि परिणामी दिवसभर जांभया येतात.

३. हृदयविकाराशी संबंधित संकेत

एखाद्याला अचानक सतत जांभया येऊ लागल्यास, तो हृदयविकाराचा सूचक लक्षण देखील असू शकतो. संशोधनानुसार, हृदयाच्या कार्यात अडथळा आल्यावर मेंदूला कमी ऑक्सिजन मिळतो आणि त्यामुळे जांभया वाढतात.

४. मेंदूशी संबंधित आजार

न्यूरोलॉजिकल समस्यांसारख्या मल्टीपल स्क्लेरोसिस (MS), एपिलेप्सी, किंवा ब्रेन ट्युमर अशा आजारांमध्ये मेंदूवरील दाब वाढल्यामुळे सतत जांभया येऊ शकतात.

५. औषधांचे दुष्परिणाम

काही झोपेची किंवा मानसिक आरोग्यासाठी दिल्या जाणाऱ्या औषधांचा साइड इफेक्ट म्हणून सतत जांभया येऊ शकतात.

६. स्ट्रेस आणि मानसिक थकवा

सतत मानसिक काम, चिंता किंवा स्ट्रेसमुळे मेंदू थकतो आणि शरीर विश्रांतीची गरज दाखवतं — जांभई हे त्याचे स्पष्ट लक्षण असते.

कधी डॉक्टरांकडे जावं?

जर तुम्हाला खालील लक्षणांसह सतत जांभया येत असतील, तर वैद्यकीय सल्ला घ्या:

• झोप असूनही थकवा जाणवणे

• चक्कर येणे किंवा डोकं फिरणे

• छातीत दुखणे

• श्वास घेण्यास त्रास

• मेंदूचा गोंधळ किंवा विसरभोळेपणा

काय करता येईल? (घरी उपाय):

• झोपेची वेळ निश्चित करा आणि ७–८ तास झोप घ्या

• स्क्रीन टाईम कमी करा

• झोपेआधी मोबाइल/टीव्ही टाळा

• पुरेशी पाणी प्या आणि आहार संतुलित ठेवा

• मानसिक ताण कमी करण्यासाठी ध्यान किंवा योग करा

तज्ज्ञांचं मत:

मुंबईच्या न्युरोलॉजिस्ट डॉ. किरण जोशी सांगतात, “सतत जांभया येणं ही शरीराची चेतावणी असते. विशेषतः जेव्हा इतर लक्षणं त्यासोबत असतात, तेव्हा हे फक्त थकवा नाही तर एखाद्या आजाराचं मूळ लक्षण असू शकतं.”

जांभई ही केवळ कंटाळ्याची किंवा झोपेची गोष्ट नाही — ती तुमचं शरीर काही सांगण्याचा प्रयत्न करतंय. ते ऐकून घ्या. वेळेवर निदान आणि उपाय केल्यास मोठ्या त्रासापासून वाचता येऊ शकतं.