हस्तमैथुन हा एक असा विषय आहे ज्याबद्दल समाजात अनेक समज-गैरसमज आहेत. विशेषतः जेव्हा प्रजननक्षमतेचा विषय येतो, तेव्हा अनेकजण हस्तमैथुनाला नकारात्मक दृष्टीने पाहतात आणि असा प्रश्न विचारतात की ‘हस्तमैथुनामुळे मूल होण्यात अडचण येते का?’ या प्रश्नाचे उत्तर शोधण्यासाठी वैद्यकीय आणि वैज्ञानिक दृष्टिकोन काय सांगतो, हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे.
गैरसमज आणि सामाजिक दृष्टीकोन:
भारतातच नव्हे, तर जगभरात हस्तमैथुनाबद्दल अनेक चुकीच्या कल्पना प्रचलित आहेत. काही लोक याला पाप मानतात, तर काहीजण याला शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यासाठी हानिकारक समजतात. विशेषतः पुरुषांच्या बाबतीत असा समज असतो की वारंवार हस्तमैथुन केल्याने त्यांच्यातील वीर्य (Sperm) कमी होते, ज्यामुळे त्यांना भविष्यात पिता बनण्यास अडचण येऊ शकते. या सामाजिक दबावामुळे आणि अपुऱ्या माहितीमुळे अनेक जोडप्यांना गर्भधारणेच्या प्रयत्नात असताना अनावश्यक तणावाचा सामना करावा लागतो.
वैज्ञानिक आणि वैद्यकीय दृष्टीकोन:
आधुनिक विज्ञान आणि वैद्यकीय तज्ज्ञांचे मत याबाबतीत पूर्णपणे वेगळे आहे. अनेक वैज्ञानिक अभ्यासातून हे स्पष्ट झाले आहे की हस्तमैथुन केल्याने पुरुषांच्या प्रजनन क्षमतेवर कोणताही नकारात्मक परिणाम होत नाही. किंबहुना, काही तज्ज्ञ तर असेही मानतात की योग्य प्रमाणात हस्तमैथुन करणे आरोग्यासाठी फायदेशीर असू शकते.
शुक्राणूंची निर्मिती आणि गुणवत्ता:
पुरुषांच्या शरीरात शुक्राणूंची निर्मिती सतत होत असते. टेस्टिकल्स (वृषण) मध्ये ही प्रक्रिया घडते आणि तयार झालेले शुक्राणू एपिडिडायमिसमध्ये (epididymis) साठवले जातात. वीर्य स्खलन (ejaculation) झाल्यावर हे शुक्राणू बाहेर पडतात. हस्तमैथुन हे वीर्य स्खलनाचा एक नैसर्गिक मार्ग आहे.
अनेकजणांना असे वाटते की वारंवार हस्तमैथुन केल्याने शुक्राणूंची संख्या कमी होते. हे अंशतः सत्य असले तरी, त्याचा प्रजनन क्षमतेवर दीर्घकाळ परिणाम होत नाही. जेव्हा एखादा पुरुष वारंवार हस्तमैथुन करतो, तेव्हा त्याच्या शरीरातील शुक्राणूंची संख्या तात्पुरती कमी होऊ शकते, कारण साठलेले शुक्राणू बाहेर पडतात. मात्र, शरीर लगेच नवीन शुक्राणू तयार करण्याची प्रक्रिया सुरू करते. त्यामुळे शुक्राणूंची संख्या पुन्हा सामान्य होते.
शुक्राणूंची गुणवत्ता हा देखील एक महत्त्वाचा घटक आहे. शुक्राणूंची संख्या पुरेशी असली तरी, जर त्यांची गुणवत्ता चांगली नसेल (उदा. त्यांची हालचाल योग्य नसेल किंवा त्यांची रचना सामान्य नसेल), तरी गर्भधारणेत अडचण येऊ शकते. हस्तमैथुनाचा शुक्राणूंच्या गुणवत्तेवर थेट नकारात्मक परिणाम होत नाही.
गर्भधारणेच्या प्रयत्नात असताना काय काळजी घ्यावी?
जर एखादे जोडपे गर्भधारणेचा प्रयत्न करत असेल, तर काही गोष्टी लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे:
- नियमित संबंध: गर्भधारणेसाठी नियमित आणि योग्य वेळी शारीरिक संबंध ठेवणे आवश्यक आहे. ओव्हुलेशनच्या (ovulation) काळात संबंध ठेवण्याची शक्यता सर्वाधिक असते.
- आरोग्यदायी जीवनशैली: दोघांनीही संतुलित आहार घेणे, नियमित व्यायाम करणे आणि तणावमुक्त राहणे महत्त्वाचे आहे. धूम्रपान आणि मद्यपान टाळणे आवश्यक आहे, कारण त्याचा शुक्राणूंच्या गुणवत्तेवर नकारात्मक परिणाम होऊ शकतो.
- वेळेवर डॉक्टरांचा सल्ला: जर प्रयत्न करूनही गर्भधारणा होत नसेल, तर दोघांनीही डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे. डॉक्टर काही आवश्यक तपासण्या करून योग्य मार्गदर्शन करू शकतात.
हस्तमैथुन आणि गर्भधारणा: तज्ज्ञांचे मत:
प्रजनन तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की हस्तमैथुन हे वंध्यत्वाचे कारण नाही. काही विशिष्ट परिस्थितीत, जसे की जेव्हा शुक्राणूंची संख्या खूप कमी असते, तेव्हा डॉक्टर्स जोडप्यांना गर्भधारणेच्या प्रयत्नात असताना काही दिवस वीर्य स्खलन टाळण्याचा सल्ला देऊ शकतात. याचे कारण म्हणजे ठराविक कालावधीनंतर स्खलन झाल्यास शुक्राणूंची एकाग्रता वाढते, ज्यामुळे गर्भधारणेची शक्यता थोडी वाढू शकते. मात्र, याचा अर्थ असा नाही की हस्तमैथुन पूर्णपणे थांबवावे.
तज्ज्ञ हे देखील स्पष्ट करतात की अनेकदा वंध्यत्वाची कारणे इतर शारीरिक समस्यांमध्ये दडलेली असतात, जसे की हार्मोनल असंतुलन, जननेंद्रियातील समस्या किंवा शुक्राणूंच्या निर्मितीतील दोष. अशा परिस्थितीत हस्तमैथुनाला दोष देणे योग्य नाही.
हस्तमैथुनाचे संभाव्य फायदे:
काही अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की हस्तमैथुनाचे काही शारीरिक आणि मानसिक फायदे देखील आहेत:
- तणावमुक्ती: हस्तमैथुनामुळे एंडोर्फिन (endorphins) नावाचे हार्मोन्स बाहेर पडतात, ज्यामुळे तणाव कमी होतो आणि मूड सुधारतो.
- झोप सुधारते: काही लोकांना हस्तमैथुन केल्यावर चांगली आणि शांत झोप लागते.
- लैंगिक आरोग्य: हस्तमैथुन आपल्या शरीराला आणि लैंगिक प्रतिसादांना अधिक चांगल्या प्रकारे समजून घेण्यास मदत करू शकते.
हस्तमैथुनामुळे मूल होण्यात अडचण येते हा एक गैरसमज आहे. वैज्ञानिक आणि वैद्यकीय दृष्ट्या याचे कोणतेही ठोस प्रमाण नाही. गर्भधारणेसाठी शुक्राणूंची संख्या आणि गुणवत्ता महत्त्वाची असते आणि हस्तमैथुनाचा त्यावर दीर्घकाळ नकारात्मक परिणाम होत नाही. जर तुम्हाला प्रजननक्षमतेबद्दल कोणतीही शंका असेल, तर कृपया डॉक्टरांचा सल्ला घ्या आणि कोणत्याही चुकीच्या माहितीवर विश्वास ठेवू नका. आरोग्यदायी जीवनशैली आणि योग्य वैद्यकीय मदतीने अनेक जोडपी यशस्वीरित्या गर्भधारणा करू शकतात.