संभोग टाळणं म्हणजे आरोग्याशी खेळ आहे का? यावर इंटरनेटवर अनेक दावे आणि चर्चा आहेत. अनेकदा असं म्हटलं जातं की दीर्घकाळ लैंगिक संबंध न ठेवल्याने आरोग्याच्या विविध समस्या उद्भवू शकतात, ज्यात हार्मोनल असंतुलनापासून ते वाढलेल्या तणावापर्यंतच्या समस्यांचा समावेश असतो.
मात्र, वैज्ञानिकदृष्ट्या या दाव्यांना कोणताही ठोस आधार नाही की लैंगिक संबंध न ठेवणे हे आरोग्यासाठी हानिकारक आहे. बहुतेक निरोगी व्यक्तींसाठी, लैंगिक क्रियाकलापांचा अभाव कोणत्याही विशिष्ट आजारांना किंवा वैद्यकीय स्थितींना कारणीभूत ठरत नाही.
दीर्घकाळ लैंगिक निष्क्रियता आणि त्याचे संभाव्य परिणाम याबाबत सध्याची माहिती खालीलप्रमाणे:
आरोग्य आणि लैंगिक संयम
* हार्मोनल संतुलन: लैंगिक क्रियाकलाप हार्मोन्सच्या पातळीवर (उदा. ऑक्सिटोसिन आणि एंडोर्फिन) परिणाम करू शकतात, परंतु लैंगिक संबंधांच्या अभावामुळे निरोगी व्यक्तीच्या एकूण आरोग्यावर नकारात्मक परिणाम करणारे हार्मोनल असंतुलन होत नाही. तुमचे शरीर लैंगिक क्रियाकलापांची पर्वा न करता हार्मोन्सचे नैसर्गिकरित्या नियमन करते.
* ताण आणि मनःस्थिती: नियमित लैंगिक क्रियाकलाप काही लोकांसाठी ताण कमी करणारा असू शकतो आणि काही न्यूरोट्रांसमीटरच्या प्रकाशनामुळे आरोग्याच्या भावनांना हातभार लावू शकतो. तथापि, ताण व्यवस्थापित करण्याचे आणि सकारात्मक मनःस्थिती राखण्याचे इतर अनेक निरोगी मार्ग आहेत, जसे की व्यायाम, छंद, सामाजिक संवाद आणि माइंडफुलनेस. जर एखाद्याला जवळीक नसल्यामुळे ताण जाणवत असेल, तर ते सहसा शारीरिक गरजेपेक्षा भावनिक किंवा नातेसंबंधातील घटकांशी अधिक संबंधित असते.
* रोगप्रतिकारशक्ती: काही अभ्यासातून असं दिसून आलं आहे की वारंवार लैंगिक संबंध आणि काही ॲन्टीबॉडीजची किंचित जास्त पातळी यांच्यात संबंध असू शकतो, ज्यामुळे रोगप्रतिकारशक्तीला किरकोळ चालना मिळते. मात्र, हा परिणाम सामान्यतः लहान मानला जातो आणि लैंगिक संयमामुळे रोगप्रतिकारशक्ती लक्षणीयरीत्या कमकुवत होते असं ज्ञात नाही. निरोगी आहार, नियमित व्यायाम आणि पुरेशी झोप रोगप्रतिकारशक्तीसाठी खूप जास्त प्रभावी आहेत.
* पुरुषांचे प्रोस्टेट आरोग्य: वारंवार स्खलन आणि प्रोस्टेट कर्करोगाचा धोका कमी होणे यांच्यात संभाव्य संबंध असल्याचा काही सिद्धांत आहे. तथापि, पुरावे निर्णायक नाहीत आणि इतर अनेक घटक प्रोस्टेट आरोग्यासाठी कारणीभूत असतात. लैंगिक संबंध न ठेवल्याने प्रोस्टेट समस्या थेट उद्भवत नाहीत.
* महिलांचे योनीचे आरोग्य: महिलांसाठी, नियमित लैंगिक क्रियाकलाप योनीची आर्द्रता आणि लवचिकता राखण्यास मदत करू शकतात. तथापि, लैंगिक क्रियाकलापांच्या अनुपस्थितीतही योनीचे नैसर्गिक कार्य चालू राहते. योनीमार्गात कोरडेपणा किंवा ॲट्रोफीसारख्या समस्या सामान्यतः हार्मोनल बदलांशी (जसे की रजोनिवृत्ती) संबंधित असतात, केवळ लैंगिक संबंधांच्या अभावामुळे नाही.
मानसशास्त्रीय आणि भावनिक पैलू
लैंगिक संयमाचे शारीरिक आरोग्यावरील धोके मोठ्या प्रमाणात निराधार असले तरी, मानसशास्त्रीय आणि भावनिक परिणाम व्यक्तीनुसार मोठ्या प्रमाणात बदलू शकतात.
* नातेसंबंधातील समाधान: वचनबद्ध नात्यांमध्ये, लैंगिक जवळीक हा अनेकदा एक महत्त्वाचा घटक असतो जो संबंध दृढ करतो आणि जवळीक वाढवतो. अशा संदर्भात लैंगिक संबंधांचा अभाव एक किंवा दोन्ही भागीदारांसाठी डिस्कनेक्ट, निराशा किंवा असुरक्षिततेच्या भावनांना कारणीभूत ठरू शकतो.
* वैयक्तिक कल्याण: काही व्यक्तींसाठी, लैंगिक अभिव्यक्ती त्यांच्या ओळखीचा आणि कल्याणाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. अशा लोकांसाठी, दीर्घकाळापर्यंत संयम एकाकीपणा, अपूर्णता किंवा आत्म-सन्मान कमी होण्याच्या भावनांना कारणीभूत ठरू शकतो, विशेषतः जर ती निवडलेली किंवा इच्छित स्थिती नसेल.
* कोणताही परिणाम नाही: इतरांसाठी, लैंगिक क्रियाकलाप उच्च प्राधान्य नसू शकते, किंवा ते वैयक्तिक, धार्मिक किंवा तात्विक कारणांमुळे संयम निवडू शकतात. अशा व्यक्तींसाठी, लैंगिक संबंधांचा अभाव कोणताही नकारात्मक मानसशास्त्रीय किंवा भावनिक परिणाम करत नाही.
* इतर पैलूंवर लक्ष केंद्रित करणे: अनेक लोक लैंगिक संबंधांव्यतिरिक्त करिअर, छंद, वैयक्तिक वाढ किंवा आध्यात्मिक विकास यांसारख्या जीवनातील इतर क्षेत्रांमध्ये आपली ऊर्जा वापरणे पसंत करतात आणि त्यांना त्यात समाधान मिळते.
केव्हा लक्ष द्यावे
लैंगिक संबंध न ठेवणे हे अंतर्निहितपणे निरोगी नसले तरी, तुमच्या एकूण कल्याणाचा विचार करणे महत्त्वाचे आहे. जर तुम्हाला खालीलपैकी काही अनुभव येत असतील, तर त्यावर विचार करणे योग्य ठरू शकते:
* संकट किंवा चिंता: जर लैंगिक क्रियाकलापांच्या अभावामुळे तुम्हाला लक्षणीय संकट, चिंता किंवा तुमच्या मनःस्थितीवर नकारात्मक परिणाम होत असेल.
* नातेसंबंधातील समस्या: जर यामुळे रोमँटिक नातेसंबंधात ताण किंवा समस्या निर्माण होत असतील.
* शारीरिक अस्वस्थता: जर तुम्हाला कोणतीही नवीन शारीरिक लक्षणे जाणवत असतील जी तुम्हाला लैंगिक क्रियाकलापांची पर्वा न करता चिंतित करत असतील.
निष्कर्ष
थोडक्यात, लैंगिक संबंध न ठेवणे तुमच्या शारीरिक आरोग्यासाठी अंतर्निहितपणे हानिकारक आहे ही कल्पना मोठ्या प्रमाणात एक मिथक आहे. लैंगिक क्रियाकलापांच्या अनुपस्थितीत तुमचे शरीर खराब होण्यासाठी डिझाइन केलेले नाही. दीर्घकाळापर्यंत संयमामुळे गंभीर आरोग्याचे परिणाम होतात असे कोणतेही दावे मजबूत वैज्ञानिक पुराव्यांनी समर्थित नाहीत.
तथापि, मानसशास्त्रीय आणि भावनिक परिणाम महत्त्वपूर्ण असू शकतात आणि ते व्यक्तीनुसार खूप बदलतात. जर तुम्हाला तुमच्या लैंगिक आरोग्याबद्दल, भावनिक कल्याणाबद्दल किंवा लैंगिक क्रियाकलापांशी (किंवा त्याच्या अभावाशी) संबंधित नातेसंबंधातील गतिशीलतेबद्दल चिंता वाटत असेल, तर आरोग्यसेवा व्यावसायिक किंवा समुपदेशकाशी सल्ला घेणे नेहमीच सर्वोत्तम आहे.