आज बिहार हे मशरूम शेतीचे मोठे केंद्र बनले आहे. बिहारमधील महिला आणि तरुणांना स्वावलंबी बनवण्यातही मशरूमचे विशेष योगदान आहे. त्याचे उत्पादन वाढविण्यासाठी राज्यात अनेक योजनाही राबविल्या जात आहेत. अलीकडेच, राज्य सरकारने मशरूम युनिट स्थापन करण्यासाठी 10 लाखांचे अनुदान देऊ केले आहे.
या अनुदानाचा लाभ राज्यातील शेतकरी, महिला आणि तरुणांनाही मोठा मशरूम फार्म तयार करण्यासाठी घेता येईल. यासोबतच मशरूम कंपोस्ट युनिट उभारण्यासाठी 50 टक्के अनुदान दिले जात असले तरी मशरूम कंपोस्ट व्यवसाय करून अतिरिक्त उत्पन्नाची व्यवस्था केली जाईल. या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी तुम्ही तुमच्या जवळच्या जिल्ह्यातील सहाय्यक संचालक, कृषी यांच्याशीही संपर्क साधू शकता.
एकात्मिक फलोत्पादन अभियान योजनेअंतर्गत (MIDH), बिहार कृषी विभाग, फलोत्पादन संचालनालयाने मशरूम उत्पादन युनिटसाठी 20 लाख रुपये खर्च निश्चित केला आहे. या योजनेत अर्ज केल्यावर लाभार्थ्यांना 50 टक्के अनुदान म्हणजेच 10 लाख रुपये दिले जातील. याशिवाय सहकारी बँकाही त्यांच्या खिशातून 10 लाख रुपयांचा खर्च कमी करण्यासाठी ही कर्जे घेऊ शकतात. अधिक माहितीसाठी, बिहार कृषी विभाग, कृषी विभाग (bihar.gov.in) च्या अधिकृत पोर्टलला भेट द्या.
मशरूमची लागवड कशी करावी
मशरूम खेड्यापासून शहरांमध्येही खूप प्रसिद्ध होत आहे. याला पिकण्यासाठी माती किंवा धान्याचे कोठार लागत नाही, तर 5,000 रुपये खर्चून चार भिंतींचे शेत बांधता येते. आधुनिक तंत्राच्या मदतीने तुम्ही वर्षभर मशरूमची लागवड करू शकता, परंतु कमी खर्चात त्याचे जबरदस्त उत्पादन घेण्यासाठी ऑक्टोबर ते मार्च हा काळ सर्वात योग्य आहे. त्याच्या लागवडीसाठी मातीऐवजी कंपोस्ट, गव्हाचा पेंढा आणि काही रसायने वापरली जातात. हे सर्व पॉलीबॅगमध्ये भरून, मशरूम स्पॉन म्हणजेच बिया आणि काही दिवसांत मशरूमचे पीक तयार होते. सर्वात चांगली गोष्ट म्हणजे एकदा पेरणी करून तुम्ही मशरूमचे अनेक वेळा उत्पादन घेऊ शकता आणि पारंपारिक शेतीपेक्षा 10 पट अधिक नफा मिळवू शकता.
मोठ्या प्रमाणावर मशरूम लागवडीसाठी योग्य प्रशिक्षण देखील आवश्यक आहे. आजच्या काळात अनेक खाजगी कंपन्या, कृषी विद्यापीठे, कृषी विज्ञान केंद्रांमध्ये प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजित केले जातात. एका अंदाजानुसार मशरूम शेतीचे प्रशिक्षण घेऊन मशरूमची योग्य लागवड केल्यास 10 किलोपर्यंत मशरूमचे उत्पादन घेता येते. बाजारात ते 200 ते 250 रुपये किलोने विकले जाते.