किडनी स्टोन ही एक अतिशय वेदनादायक समस्या आहे. किडनी स्टोनमध्ये, एखाद्या व्यक्तीच्या एका किंवा दोन्ही मूत्रपिंडांमध्ये दगडांसारखे छोटे आणि कठीण तुकडे जमा होतात.
हे मुतखडे सामान्यतः खनिज आणि आम्ल क्षारांच्या संचयामुळे तयार होतात. जेव्हा ते लघवीच्या नळीमध्ये अडकतात तेव्हा त्यांचे बाहेर पडणे खूप वेदनादायक असते. डॉक्टर त्यांना काढून टाकण्यासाठी औषधे देतात, जेणेकरून ते तुटतात आणि लघवीद्वारे सहज बाहेर येतात. काहीवेळा हे खडे मुत्रपिंडात दीर्घकाळ राहतात, पण त्यामुळे वेदना किंवा अस्वस्थता होत नाही. मात्र, यामुळे लघवीशी संबंधित समस्या निर्माण होण्याची शक्यता आहे.
किडनी स्टोनचे दुखणे खूप तीक्ष्ण आणि दंश करणारे असते. कधीकधी एखाद्या व्यक्तीला कित्येक तास वेदना सहन कराव्या लागतात. साधारणपणे, डॉक्टर यासाठी सतत भरपूर पाणी पिण्याचा सल्ला देतात.
हा खडा लघवीच्या नळीतून बाहेर काढण्यासाठी पाणी पिणे उपयुक्त ठरू शकते. याचे कारण असे की जास्त पाणी प्यायल्याने जास्त लघवी तयार होते आणि सतत अनेक वेळा लघवी केल्याने तो दगड त्याच्यासोबत बाहेर पडतो.
किडनी स्टोनच्या बाबतीत, भरपूर द्रव पिणे हा तो बाहेर काढण्याचा सर्वात प्रभावी मार्ग आहे. जेव्हा आपण सतत पाणी पितो तेव्हा मूत्रपिंडात जमा झालेली खनिजे जास्त काळ येथे साठवता येत नाहीत आणि लघवीसोबत नियमितपणे शरीरातून बाहेर पडतात. कमी पाणी प्यायल्याने ही खनिजे मूत्रपिंडात दीर्घ काळासाठी जमा होतात आणि जेव्हा ते एकाग्र मूत्राच्या संपर्कात येतात तेव्हा ते घट्ट होतात.
एका सरासरी व्यक्तीने दिवसभरात किमान 8 ते 10 ग्लास पाणी पिण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे. यासोबतच हेही लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे की जेव्हा तुम्ही पाण्याव्यतिरिक्त इतर कोणतेही पेय पीत असाल, तेव्हा लगेचच एक ग्लास पाणीही प्या. यामुळे त्या पदार्थात असलेले घटक मूत्रपिंडापर्यंत पोहोचण्यास आणि फिल्टर करण्यास मदत होते.
जर तुम्हाला दीर्घकाळापासून मुतखडा निर्माण होत असेल आणि त्यामुळे होणाऱ्या वेदनांचा त्रास होत असेल, तर खालीलपैकी कोणतीही पद्धत वापरण्यापूर्वी तुमच्या डॉक्टरांशी नक्कीच संपर्क साधा. तुम्ही हे घरगुती उपाय करून पाहू शकता की नाही हे डॉक्टर तुम्हाला सांगतील. अनेक वेळा व्यक्तीच्या वेगवेगळ्या आरोग्यामुळे, घरगुती उपायांमुळे विश्रांतीऐवजी नवीन समस्या निर्माण होऊ शकतात, त्यामुळे डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्याशिवाय हे उपाय करून पाहू नका.
जर तुम्ही गरोदर असाल किंवा बाळाला स्तनपान देत असाल तर यापैकी कोणत्याही पद्धती किंवा पाककृती वापरणे टाळा. यापैकी कोणताही रस किंवा आहारातील बदलांमुळे तुम्हाला किंवा तुमच्या बाळावर दुष्परिणाम होऊ शकतात की नाही हे तुमचे डॉक्टर तुम्हाला चांगले सांगू शकतात.
सर्व आवश्यक सावधगिरी समजून घेऊन, आम्ही तुम्हाला असे काही घरगुती उपाय सांगत आहोत, जे तुमच्या प्रणालीतून किडनी स्टोन बाहेर काढण्यास मदत करतात, तसेच ते किडनीमध्ये नवीन दगड तयार होण्यास प्रतिबंध देखील करतात.
जर तुम्हाला किंवा तुमच्या जवळच्या व्यक्तीला कधी मुतखडा झाला असेल, तर नियमितपणे पाणी पिणे आपल्यासाठी किती महत्त्वाचे आहे हे तुम्ही चांगल्या प्रकारे समजू शकता. जेव्हा तुम्हाला किंवा कोणीतरी मूत्रमार्गात मुत्रमार्गात मुतखडा अडकलेला असतो आणि मूत्रमार्गाच्या बाहेर पडतो तेव्हा वेदना तीव्र असू शकते.त्यामुळे हा दगड निघून जाण्यासाठी दिवसभरात 12 ते 15 ग्लास पाणी प्या. यामुळे जास्त वेळा लघवी होईल आणि दगड त्याच्या जागेवरून सरकेल, त्यामुळे वेदना काही प्रमाणात कमी होऊन तो लघवीद्वारे बाहेर पडण्याच्या दिशेने जाईल. या दरम्यान, जेव्हाही तुम्ही लघवी सोडाल तेव्हा त्याच्या रंगाकडे लक्ष द्या. लघवीचा रंग हलका पिवळा असावा. जर तुम्हाला तुमचा लघवी जाड पिवळ्या रंगाचा दिसत असेल तर याचा अर्थ शरीरात पाण्याची कमतरता आहे. शरीरात पाण्याची कमतरता म्हणजे स्टोन बाहेर काढण्यात अडचण येते. म्हणूनच डिहायड्रेशन होऊ देऊ नका आणि सतत पाणी पीत राहा. एकदा किडनी स्टोन निघाला की, त्यानंतरही कोणत्याही परिस्थितीत पिण्याचे पाणी कमी करू नका आणि दिवसभरात 8 ते 10 ग्लास पाणी प्यावे.
लिंबूपाड हे अतिशय ताजेतवाने पेय आहे. हे बनवायला देखील खूप सोपे आहे, फक्त लिंबू कापून, पाण्यात पिळून घ्या आणि एक अतिशय चवदार आणि आरोग्यदायी पेय तयार आहे. लिंबूमध्ये सायट्रेट असते जे किडनीमध्ये कॅल्शियम स्टोन तयार होण्यास प्रतिबंध करते. सायट्रेट मूत्रपिंडात असलेल्या लहान दगडांना आणखी लहान तुकड्यांमध्ये फोडते जेणेकरून त्यांना वेदना होत नाही आणि ते सहजपणे लघवीद्वारे बाहेर पडतात.
3) तुळशीच्या पानांमध्ये अॅसिटिक अॅसिड असते, जे किडनी स्टोन फोडण्यासाठी आणि वेदना कमी करण्यास मदत करते. यासोबतच तुळशीची पाने पचन आणि जळजळीमुळे होणार्‍या शारीरिक समस्या कमी करण्यासही मदत करतात. तुळशीच्या पानांमध्ये अँटी-ऑक्सिडंट आणि अँटी-इंफ्लेमेटरी गुणधर्म असतात. या कारणास्तव, त्यांचा रस किडनीच्या आरोग्यासाठी देखील उपयुक्त आहे. तुम्ही त्याची ताजी पाने किंवा वाळलेली पाने वापरू शकता. त्यांना गरम पाण्यात चहाबरोबर उकळवून तुम्ही दिवसातून अनेक वेळा तुळशीचा चहा पिऊ शकता. यासोबतच ही पाने पाण्यात मिसळून तुळशीचा रसही बनवू शकता. तुळशीचा नियमित वापर करण्यापूर्वी एक गोष्ट लक्षात ठेवा की, तुळशीचा रस सतत सहा आठवड्यांपेक्षा जास्त काळ सेवन करू नये. याचे जास्त प्रमाणात सेवन केल्याने काही समस्या उद्भवू शकतात
रक्तातील साखर कमी होणे
रक्तदाब मध्ये जलद घट
4) आजच्या युगात ऍपल सायडर व्हिनेगर म्हणजे सफरचंद व्हिनेगर खूप कॉमन झाले आहे. यासोबतच सफरचंद सायडर व्हिनेगर देखील किडनी स्टोन विरघळण्यास उपयुक्त आहे. वास्तविक त्यात अॅसिटिक अॅसिड असते. अॅसिटिक अॅसिड कॅल्शियमपासून बनलेले हे दगड विरघळवते, ज्यामुळे ते लघवीसोबत सहज बाहेर पडतात. किडनी स्टोन बाहेर काढण्यासोबतच सफरचंद सायडर व्हिनेगरमुळे होणाऱ्या त्रासातही आराम मिळतो. ऍपल सायडर व्हिनेगरचे अनेक आरोग्य फायदे आहेत, नुकत्याच झालेल्या एका संशोधनात असे आढळून आले आहे की ते किडनीमध्ये दगडांची निर्मिती कमी करते. यामुळे दगड तयार होत नाहीत आणि शरीरातील विषारी पदार्थ बाहेर पडतात. किडनी स्टोनमध्ये आराम मिळण्यासाठी एक ग्लास पाण्यात दोन चमचे सफरचंद सायडर व्हिनेगर टाका. हे पेय दिवसभर सिप करून प्या. सफरचंद सायडर व्हिनेगर दिवसा यापेक्षा जास्त खाऊ नये. जर तुम्हाला हवे असेल तर तुम्ही सॅलडवर थोडेसे टाकूनही घेऊ शकता. सफरचंद सायडर व्हिनेगरचे जास्त प्रमाणात सेवन केल्याने पोटॅशियम कमी होऊ शकते आणि ऑस्टियोपोरोसिसचा धोका वाढू शकतो. मधुमेहाच्या रुग्णांनी सफरचंद सायडर व्हिनेगरचे सेवन टाळावे. तुम्ही याचे सेवन करत असाल तर दिवसभर तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी तपासत राहा.
5) सेलरीचा रस नियमितपणे सेवन करणे शरीरातील विषारी पदार्थ बाहेर टाकण्यासाठी खूप फायदेशीर आहे. मूत्रपिंडात तयार होणारे आणि जमा होणारे विष बाहेर काढण्याची ही खूप जुनी पद्धत आहे. हे संपूर्ण शरीर स्वच्छ करण्यासाठी उपयुक्त आहे, ज्यामुळे ते लघवीद्वारे सहजपणे काढले जाते. यासाठी सेलरीचे एक किंवा तीन देठ पाण्यात उकळा आणि हा रस दिवसभर पिऊन प्या.
6) किडनीच्या आरोग्यासाठी अनेक शतकांपासून डाळिंबाचा रस वापरला जात आहे. डाळिंबाचा रस तुमच्या शरीरातील टॉक्सिन आणि स्टोन बाहेर टाकतो. यामध्ये भरपूर प्रमाणात अँटीऑक्सिडंट असतात जे तुमची किडनी निरोगी ठेवतात आणि दगड तयार होण्यास प्रतिबंध करतात. यासोबतच तुमच्या लघवीची आम्लताही कमी करते. लघवीची आम्लता जितकी कमी असेल तितकी भविष्यात दगड तयार होण्याची शक्यता कमी असते.
7) राजमा हा उत्तर भारतीय पाककृतीचा एक अतिशय सामान्य भाग आहे. जरी तुम्ही ते नियमित दिवसात मसालेदार ग्रेव्हीच्या रूपात खाल्ले तरी, त्यांना उकळवून त्याचे पाणी पिणे किडनीच्या आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर आहे. राजमा दिसायलाही किडनी सारखा असतो आणि त्याला इंग्रजीत किडनी बीन्स म्हणतात. हे किडनीचे आरोग्य राखते आणि दगड तयार होण्यास प्रतिबंध करते. यासाठी फक्त राजमेला पाण्यात उकळून त्याचे पाणी गाळून घ्या. हे पाणी दिवसभरात अनेक वेळा सेवन करा.
8) ऑक्सॅलेट किंवा ऑक्सॅलिक ऍसिड हे अनेक हिरव्या भाज्या, फळे आणि कोकोमध्ये आढळणारे एक पोषक घटक आहे. याशिवाय ते आपल्या शरीरातही तयार होते. जास्त प्रमाणात ऑक्सलेटचे सेवन केल्याने लघवीतील ऑक्सॅलिक ऍसिडचे प्रमाण वाढते. कॅल्शियमसह, ते कॅल्शियम ऑक्सलेटच्या लहान कणांना बांधते, जे एकत्र येऊन दगड तयार करतात. म्हणूनच तुमच्या आहारात असे पदार्थ कमी केले पाहिजेत जे दगड तयार होण्यास मदत करतात. केवळ कॅल्शियमच नाही तर ऑक्सलेट इतर अनेक रसायनांशी जोडून दगड तयार करतात. आहारात कोणताही बदल करण्यापूर्वी एकदा डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
9) जसे आम्ही तुम्हाला वर सांगितले आहे, कॅल्शियम हा कॅल्क्युलसचा मुख्य घटक आहे. म्हणूनच अनेक लोकांचा असा विश्वास आहे की त्यांच्या आहारातून कॅल्शियमचे प्रमाण कमी केल्याने दगड तयार होण्याचा धोका देखील कमी होईल, परंतु हे बरोबर नाही. बर्याच संशोधनात असे दिसून आले आहे की जेव्हा आपण आपल्या आहारात भरपूर कॅल्शियम घेतो तेव्हा किडनी स्टोन तयार होण्याचा धोका कमी होतो.
10) बरेच संशोधन समोर आले आहे की जास्त मीठ खाल्ल्याने किडनी स्टोनचा धोका वाढतो. सोडियम हा मीठाचा प्रमुख घटक आहे. सोडियम कॅल्शियम शोषण्याचे प्रमाण कमी करते, ज्यामुळे कॅल्शियम मूत्रपिंडात जाते आणि ऑक्सलेटसह दगड तयार होतात. अशाप्रकारे, किडनी स्टोन आणि मीठ सेवन यांचा थेट संबंध दिसून आला आहे. म्हणूनच तुमच्या आहारातील मिठाचे प्रमाण कमी करणे आणि प्रक्रिया केलेल्या अन्नापासून दूर राहणे हा किडनी स्टोन टाळण्यासाठी चांगला उपाय ठरू शकतो.