आधार कार्ड हे भारतातील नागरिकांसाठी एक अत्यंत महत्त्वाचे ओळखपत्र आहे. युनिक आयडेंटिफिकेशन अथॉरिटी ऑफ इंडिया (UIDAI) द्वारे जारी केलेले हे बायोमेट्रिक आणि डेमोग्राफिक माहिती असलेले १२ अंकी विशिष्ट ओळखपत्र आहे.
आधार कार्ड महत्त्वाचे असण्याची कारणे:
१. सरकारी योजनांचा लाभ मिळवण्यासाठी:
- PM-KISAN, उज्ज्वला योजना, जन धन योजना, रेशन कार्ड, LPG सबसिडी यांसारख्या अनेक सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यासाठी आधार अनिवार्य आहे.
- डायरेक्ट बेनेफिट ट्रान्सफर (DBT) यामुळे अनुदान थेट लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा होते.
२. ओळखपत्र आणि पत्त्याचा पुरावा:
- आधार कार्ड हे कुठेही वैध ओळखपत्र (ID Proof) आणि पत्ता पुरावा (Address Proof) म्हणून वापरले जाते.
- पासपोर्ट, वाहन परवाना (Driving License), बँक खाते, मोबाइल सिमकार्ड इत्यादींसाठी आवश्यक आहे.
३. बँकिंग आणि आर्थिक व्यवहार:
- बँकेत खाते उघडण्यासाठी आधार आवश्यक आहे.
- आधार-पॅन कार्ड लिंकिंग करणे आयकर रिटर्न (ITR) भरण्यासाठी बंधनकारक आहे.
- डिजिटल व्यवहार सोपे करण्यासाठी आधार UPI, e-KYC, आणि आधार पेमेंट सिस्टम (AePS) मध्ये वापरले जाते.
४. मोबाईल आणि सिम कार्डसाठी:
- नवीन सिमकार्ड घेण्यासाठी e-KYC द्वारे तत्काळ व्हेरिफिकेशन करता येते.
- मोबाइल नंबर आधारशी लिंक केल्याने सायबर सुरक्षितता वाढते.
५. पासपोर्ट आणि प्रवासासाठी:
- आधारद्वारे पासपोर्टसाठी ऑनलाइन अर्ज केल्यास प्रक्रिया जलद होते.
- काही विमानतळांवर आधार ई-व्हेरिफिकेशनचा उपयोग वेगवान चेक-इनसाठी केला जातो.
६. शिक्षण आणि शिष्यवृत्ती:
- शाळा-कॉलेजमध्ये प्रवेशासाठी आणि शिष्यवृत्ती योजनांसाठी आधार आवश्यक आहे.
७. डिजिटल इंडिया आणि आधार ई-सेवा:
- mAadhaar अॅप, डिजिलॉकर, आणि e-KYC यांसारख्या डिजिटल सुविधांसाठी आधार उपयुक्त आहे.
आधार कार्ड सुरक्षित ठेवण्याचे उपाय:
आधार क्रमांक अनावश्यक ठिकाणी शेअर करू नका.
आधार OTP फसवणुकीपासून सावध राहा.
आधार PVC कार्ड किंवा e-Aadhaar वापरा.
आधार कार्ड हे केवळ ओळखपत्र नसून अनेक सरकारी आणि आर्थिक सुविधांसाठी एक सर्वात महत्त्वाचा दस्तऐवज आहे. “एक देश, एक ओळख” या संकल्पनेला आधार मिळवून देणारे हे कार्ड प्रत्येक भारतीयासाठी उपयुक्त आहे.