इंडियन प्रीमियर लीग (IPL) याला सामान्यतः भारताचा सण म्हणूनही संबोधले जाते. या टी-20 लीगचा उत्साह क्वचितच कुठेही पाहायला मिळतो. ही लीग 2008 मध्ये सुरू झाली होती आणि आज त्याच्या 16 व्या हंगामाचे निमित्त आहे. ही स्मोकी लीग 31 मार्च 2023 पासून सुरू होणार आहे, जिथे पहिल्या सामन्यात चेन्नई सुपर किंग्ज आणि गतविजेते गुजरात टायटन्स यांच्यात अहमदाबादच्या नरेंद्र मोदी स्टेडियमवर सामना होणार आहे. यावेळची लीग अनेक अर्थांनी खास आहे. अशा काही गोष्टी आहेत ज्या पहिल्यांदाच घडणार आहेत. त्याचबरोबर, लीगमधील सर्वात अनुभवी खेळाडू एमएस धोनीची ही शेवटची लीग देखील असू शकते. असे अनेक मुद्दे आहेत ज्यामुळे हा सीझन खास असणार आहे.
2019 पासून कोरोनामुळे हा मोसम अनेक अडथळ्यांनी खेळला जात होता. 2020 मध्ये, स्पर्धा सप्टेंबर-ऑक्टोबरमध्ये यूएईमध्ये खेळली गेली आणि 2021 मध्ये ती मध्यभागी थांबवण्यात आली. यानंतर २०२२ मध्ये ही स्पर्धा भारतात आयोजित करण्यात आली होती, परंतु लीग टप्प्यात ती फक्त मुंबईत आयोजित करण्यात आली होती. अहमदाबादच्या नरेंद्र मोदी स्टेडियमवर अंतिम सामना झाला. या वेळी 4 वर्ष आणि तीन हंगामानंतर आयपीएल पुन्हा एकदा जुन्या रंगात परतले आहे. आयपीएल होम अवे फॉरमॅटमध्ये परतले आहे. या मोसमात 70 लीग सामने खेळवले जाणार आहेत. तर अंतिम सामना २८ मे रोजी होणार आहे.
IPL 16 मध्ये काय खास आहे?
आयपीएलच्या 16व्या आवृत्तीत अनेक खास गोष्टी पाहायला मिळणार आहेत. या हंगामात असे काही नियम आणि कायदे असतील ज्यांची यापूर्वी कधीही अंमलबजावणी झाली नाही. याशिवाय होम-अवे फॉरमॅटमध्ये त्याचे पुनरागमन हा देखील एक विशेष मुद्दा आहे. इतकेच नाही तर गतवर्षी पहिल्यांदाच चॅम्पियन बनलेल्या हार्दिक पांड्याच्या नेतृत्वाखालील गुजरात टायटन्सची यावेळी खरी कसोटी लागणार आहे. त्याच वेळी, लीगचा सर्वात अनुभवी आणि आयकॉन खेळाडू एमएस धोनीचा हा शेवटचा हंगाम देखील असू शकतो. असे अनेक पॉइंट्स आहेत जे या मोसमात आकर्षणाचे केंद्र ठरू शकतात.
या हंगामात प्रथमच इम्पॅक्ट प्लेअर नियम लागू करण्यात येत आहे. या अंतर्गत दोन्ही संघ त्यांच्या 4 बदली खेळाडूंना स्टँडबायवर ठेवतील. सामन्याच्या 14 षटकांपूर्वी कोणीही बदलले जाऊ शकते. भारतीय खेळाडूंवर या नियमाची कोणतीही अट नाही. पण जेव्हा संघ त्यांच्या प्लेइंग 11 मध्ये चार परदेशी खेळाडूंपेक्षा कमी खेळतील तेव्हाच हे परदेशी खेळाडूंना लागू होईल.
या मोसमात दिसणारा आणखी एक नवीन नियम म्हणजे नाणेफेकीनंतर प्लेइंग 11 ची निवड. पूर्वी, कर्णधार एक पत्रक घेऊन जात असे ज्यामध्ये प्लेइंग 11 ठरवले जायचे आणि ते नाणेफेकच्या वेळी सांगावे लागायचे. पण आता नवीन नियमानुसार नाणेफेकीच्या वेळी कर्णधार दोन शीट्स घेऊ शकतो ज्यात नाणेफेकीच्या दोन्ही बाजूंनुसार संघ असू शकतो. म्हणजेच, प्रथम गोलंदाजी आणि प्रथम फलंदाजी करण्यासाठी कोणते संघ असू शकतात याचा पर्याय आता कर्णधारांकडे असेल.
डीआरएसमध्ये मोठा बदल
आयपीएलमध्ये प्रत्येक संघाला एका डावात दोन डीआरएस असतात. आत्तापर्यंत त्याचा वापर पगबाधा, कॅच आऊट वगैरेसाठी होत असे. म्हणजेच अंपायरच्या निर्णयाला विरोध डीआरएसच्या माध्यमातून आऊट देणे किंवा न देणे यावर होत असे. पण आता नो बॉल किंवा वाईड बॉल देऊनही डीआरएसचा वापर करता येणार आहे.
सर्वांच्या नजरा एमएस धोनीवर असतील
ही नियमांची बाब होती, पण यावेळी सर्वांच्या नजरा एमएस धोनीवर खिळल्या आहेत. मागील हंगामात, तो म्हणत होता की त्याला चेन्नईतील चेपॉक येथे शेवटचा सामना खेळायचा आहे. यावेळी असेच घडत असून धोनीचे वयही वाढत आहे. तो जगात कुठेही क्रिकेट खेळत नाही, त्यामुळे यावेळी तो चेन्नईच्या चाहत्यांसमोर आयपीएलला अलविदा म्हणू शकतो.
हा खेळाडू प्रथमच कर्णधार होणार आहे
आयपीएल 2023 चे आणखी एक वैशिष्ट्य म्हणजे श्रेयस अय्यरच्या जागी संघाचा नवा कर्णधार बनलेला नितीश राणा प्रथमच नेतृत्व करताना दिसतो. त्याने यापूर्वी कधीही आयपीएलमध्ये कर्णधारपद भूषवलेले नाही. त्याचबरोबर रोहित शर्माही काही सामन्यांमधून बाहेर होऊ शकतो. अशा परिस्थितीत सूर्यकुमार यादव पहिल्यांदाच मुंबई इंडियन्सच्या संघाची कमान सांभाळताना दिसू शकतो.