Sextortion: ब्लॅकमेलिंगला नको बळी पडू! सेक्सटॉर्शनपासून स्वतःला वाचवण्याचे मार्ग वाचा

आजच्या डिजिटल युगात सायबर गुन्हेगारी (cybercrime) वाढत असताना, सेक्सटॉर्शन हा एक गंभीर प्रकार आहे, ज्यात पीडितांना लैंगिकदृष्ट्या संवेदनशील माहिती किंवा प्रतिमा वापरून ब्लॅकमेल (blackmail) केले जाते. ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मवर अनोळखी व्यक्तींशी संवाद साधताना किंवा वैयक्तिक माहिती शेअर करताना विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे. जर तुम्हाला सेक्सटॉर्शनचा धोका वाटत असेल किंवा तुम्ही याला बळी पडला असाल, तर स्वतःला वाचवण्यासाठी काही महत्त्वाचे मार्ग येथे दिले आहेत.

सेक्सटॉर्शन म्हणजे काय? (What is Sextortion?)

सेक्सटॉर्शन म्हणजे सायबर गुन्हेगार (cybercriminals) एखाद्या व्यक्तीला फसवून तिची नग्न किंवा अर्ध-नग्न छायाचित्रे/व्हिडिओ मिळवतात आणि नंतर ती सार्वजनिक करण्याची धमकी देऊन पैसे (money) उकळतात किंवा इतर काही मागण्या करतात. हे गुन्हेगार अनेकदा बनावट प्रोफाइल वापरून सोशल मीडियावर मैत्री करतात आणि हळूहळू विश्वास संपादन करून संवेदनशील माहिती मिळवतात.

सेक्सटॉर्शनपासून स्वतःला वाचवण्याचे मार्ग (Ways to Protect Yourself from Sextortion)

तुम्ही यापासून स्वतःला कसे वाचवू शकता, यासाठी काही महत्त्वाचे उपाय खालीलप्रमाणे:

1. अनोळखी व्यक्तींवर विश्वास ठेवू नका (Don’t Trust Strangers Online)

* ऑनलाइन मैत्री करताना सावध रहा: सोशल मीडिया किंवा डेटिंग ॲप्सवर अनोळखी व्यक्तींशी लगेच जवळीक साधू नका. त्यांची प्रोफाइल खरी आहे की नाही, याची खात्री करून घ्या. अनेकदा गुन्हेगार आकर्षक प्रोफाइल फोटो आणि खोटी माहिती वापरतात.

* व्हिडिओ कॉलची मागणी: जर एखादी अनोळखी व्यक्ती लगेचच व्हिडिओ कॉलवर येण्याचा आग्रह करत असेल आणि तुम्हाला कपडे काढण्यास सांगत असेल, तर त्वरित सावध व्हा. हे सेक्सटॉर्शनचे पहिले लक्षण असू शकते.

2. तुमची वैयक्तिक आणि संवेदनशील माहिती शेअर करू नका (Never Share Personal or Sensitive Information)

* नग्न फोटो/व्हिडिओ पाठवू नका: कोणत्याही परिस्थितीत आपले नग्न किंवा अर्ध-नग्न फोटो/व्हिडिओ कोणासोबतही शेअर करू नका, जरी ती व्यक्ती कितीही विश्वासार्ह वाटत असली तरी. एकदा ही माहिती बाहेर पडल्यास ती नियंत्रित करणे अत्यंत कठीण होते.

* खाजगी माहिती: तुमचे नाव, पत्ता, कामाचे ठिकाण, बँक तपशील किंवा इतर कोणतीही संवेदनशील माहिती अनोळखी व्यक्तींसोबत शेअर करणे टाळा.

3. तुमच्या सोशल मीडिया सेटिंग्ज सुरक्षित ठेवा (Secure Your Social Media Settings)

* प्रायव्हसी सेटिंग्ज तपासा: तुमच्या सोशल मीडिया खात्यांची (उदा. Facebook, Instagram, Snapchat) प्रायव्हसी सेटिंग्ज (privacy settings) ‘फक्त मित्र’ किंवा ‘खाजगी’ (private) अशी सेट करा. यामुळे अनोळखी व्यक्तींना तुमच्या प्रोफाइलमधील माहिती पाहता येणार नाही.

* मित्र विनंत्या (Friend Requests): ज्यांना तुम्ही ओळखत नाही, त्यांच्या मित्र विनंत्या स्वीकारू नका.

4. ब्लॅकमेलिंगला बळी पडू नका (Do Not Give in to Blackmail)

* पैसे देऊ नका: जर तुम्हाला ब्लॅकमेल केले जात असेल आणि पैशांची मागणी केली जात असेल, तर त्यांना पैसे देऊ नका. एकदा तुम्ही पैसे दिले की, त्यांची मागणी वाढतच जाईल आणि हा एक न संपणारा दुष्टचक्र सुरू होईल. पैसे दिल्याने तुमची समस्या सुटणार नाही, उलट ती आणखी वाढेल.

* धमक्यांना घाबरू नका: गुन्हेगार अनेकदा तुम्हाला घाबरवण्यासाठी आणि दबावाखाली आणण्यासाठी धमक्या देतात. अशा धमक्यांना बळी पडू नका.

5. त्वरित मदत मिळवा आणि तक्रार करा (Seek Help Immediately and Report)

* स्क्रीनशॉट/पुरावे गोळा करा: तुम्हाला मिळालेले धमक्यांचे मेसेजेस, गुन्हेगाराची प्रोफाइल माहिती आणि इतर सर्व संबंधित पुरावे (evidence) स्क्रीनशॉट घेऊन जतन करा.

* ब्लॉक करा आणि रिपोर्ट करा: संबंधित व्यक्तीला त्वरित ब्लॉक करा आणि ज्या प्लॅटफॉर्मवरून तुम्हाला ब्लॅकमेल केले जात आहे, तिथे त्याची तक्रार करा.

* पोलिसांशी संपर्क साधा: त्वरित तुमच्या जवळच्या सायबर सेल (Cyber Cell) किंवा पोलिसांशी संपर्क साधा आणि घडलेला प्रकार सांगा. तुमच्याकडे असलेले सर्व पुरावे त्यांना द्या. ते तुम्हाला योग्य मार्गदर्शन करतील आणि आवश्यक कायदेशीर कारवाई करतील.

* जवळच्या व्यक्तींशी बोला: तुम्हाला भीती वाटत असल्यास किंवा एकटे वाटत असल्यास, तुमच्या कुटुंबातील सदस्य, मित्र किंवा विश्वासू व्यक्तींशी बोला. त्यांच्या मदतीमुळे तुम्हाला या परिस्थितीला सामोरे जाण्याची शक्ती मिळेल.

लक्षात ठेवा:

तुम्ही सेक्सटॉर्शनचे बळी ठरल्यास, यात तुमची कोणतीही चूक नाही. गुन्हेगार हे तुमच्या कमकुवतपणाचा गैरफायदा घेतात. त्यामुळे लाज किंवा भीती वाटून गप्प बसू नका. योग्य वेळी योग्य पाऊल उचलल्यास तुम्ही यातून बाहेर पडू शकता आणि इतरांनाही यापासून वाचण्यास मदत करू शकता.